In 2015 was een kantoorpand in Sint-Petersburg nog hét beeld dat we van een trollenfabriek hadden: een fysiek kantoorgebouw waar tientallen mensen met honderden nepaccounts de publieke opinie proberen te sturen. Maar anno 2021 is dat beeld achterhaald. Gecoördineerde trollenlegers zijn tegenwoordig veel beter digitaal te organiseren. En dat geldt ook voor Het Digitale Leger.

Pointer heeft dit trollenleger begin 2021 ontdekt, en heeft een tijdlang onderzocht hoe zij desinformatie over het coronavaccin hebben verspreid. Naast online campagnes hebben ze ook acties opgezet en verspreid om GGD's, politici en wetenschappers fysiek te intimideren.

Moeilijk op te sporen

In het verleden zijn veel trollenlegers ontdekt, omdat de berichten op sociale media aan elkaar te koppelen waren. Nepaccounts zijn dan vaak op dezelfde datum aangemaakt, hebben profielen die onderling veel op elkaar lijken, of ze versturen nagenoeg identieke berichten. Het Digitale Leger is echter iets moeilijker op te sporen.

De leden hebben onderling namelijk nauwelijks banden. Ze volgen elkaar lang niet altijd. Het enige dat ze aan elkaar verbindt, is een Telegram-groep waarin desinformatie wordt aangeboden. ‘Massaal delen’ is dan vaak het credo: voor bijna 800 leden in de groep het teken dat zij via hun nepaccounts op Twitter, Facebook, Instagram en diverse nieuwswebsites onjuiste en misleidende berichten moeten publiceren.

De aansturing van deze groep vindt plaats in een afzonderlijke Telegram-chat. Daarin bespreekt een iets kleiner groepje mensen welke berichten zij gaan aanbieden aan de groep. En enkele fanatieke leden in deze groep zijn lid van zeer besloten chatgroepen.

De 5 rollen in het trollenleger

Om uit te zoeken welke Twitter-accounts zich bij Het Digitale Leger hebben aangesloten, hebben we 216 url’s naar websites met desinformatie uit de groep verzameld. Met Trollrensics hebben we onderzocht welke Twitter-accounts deze links vanaf die datum hebben verspreid.

Daarnaast hebben we in de Telegram-chat gekeken welke personen actief bezig zijn met het aansturen van de trollen. In totaal hebben we 121 actieve trollen gevonden. Ook hebben we de identiteit van de oprichter, beheerder en de actiefste trol gevonden. Deze accounts hebben allen een verschillende rol in het trollenleger

De frontlinie

Dit zijn 29 nieuw aangemaakte accounts die een linkje hebben verspreid uit de groep. Het gaat dan meestal om anonieme accounts. Zodra een van deze accounts wordt verwijderd, is het vrij eenvoudig om weer een nieuwe aan te maken.

De complotdenkers

Dit zijn 53 accounts die meerdere linkjes uit de groep hebben verspreid. Deze accounts zijn actiever dan de frontlinie, en tweeten ook vaker onder hun eigen naam. Dit zijn ook vaak de prominente personen in het coronadebat.

De verspreiders

Dit zijn twaalf accounts die zeer intensief de linkjes uit de groep verspreiden. Zodra de desinformatie in Het Digitale Leger wordt gedeeld, verspreiden zij die informatie bijna direct op meerdere sociale platformen. Op één persoon na zijn deze accounts anoniem. Interessant is dat deze accounts elkaar zelden volgen. Het enige waardoor zij met elkaar in verband kunnen worden gebracht, is dat zij allemaal lid zijn van de Telegram-groep.

De harde kern

Dit zijn 27 accounts die zeer actief zijn in de Telegram-chat. Deze accounts voorzien de groep van nieuwe complotcontent, zoals video’s, artikelen en afbeeldingen. Daarnaast bespreken ze regelmatig plannen om hun ideologie ook op andere plekken dan sociale media te verspreiden, zoals tijdens de demonstraties of intimidatie-acties. De meest fanatieke trol in de harde kern is Erwin. Wij hebben hem ook gesproken voor onze tv-uitzending.

De beheerders

Dit zijn de drijvende krachten achter het trollenleger. De Telegram-groep is ontstaan uit een complotwebsite: de maker van die website (genaamd Alex) is daarmee de geestelijk vader van Het Digitale Leger. De Telegram-groep wordt echter door Francesco beheerd, een man die zegt dat hij een klokkenluider is uit de medische wereld. Wij hebben echter geen enkel bewijs gevonden dat zijn beweringen kloppen. Op onze vragen wil hij geen antwoord geven.

Het Digitale Leger is inmiddels offline, omdat binnen de groep onenigheid is ontstaan hoe zij na de verkiezingen verder moesten. Maar de kans is zeer klein dat dit het enige Nederlandse trollenleger is.