"Volgens mij had het RIVM maar één groot doel: 'paniek' voorkomen en daardoor de economische schade beperken", begint auteur Michael van der Galien zijn blog op De Dagelijkse Standaard. Hij schrijft het op alsof het RIVM onderdeel is van een groot overheidscomplot. "Klinkklare onzin", reageert RIVM-woordvoerder Harald Wychgel. "Het punt is dat niet-deskundige mensen zelf iets lezen en interpreteren zonder dat ze de bagage hebben om dat op de juiste wijze te wegen."

De Dagelijkse Standaard en het RIVM staan duidelijk lijnrecht tegenover elkaar. We kijken wat er klopt van deze vijf 'leugens'.

1 - "Het RIVM deed alsof het allemaal meeviel"

Van der Galien, die eerder een artikel schreef met de titel "Het RIVM wil dat we allemaal het coronavirus krijgen", begint zijn verhaal met een nieuwsbericht van 22 januari. "Vanaf dag één dat het bekend werd dat COVID-19 een gevaar zou vormen voor de hele wereld deed het RIVM net alsof dat allemaal best meeviel", schrijft hij.

Het RIVM zou volgens Van der Galien destijds tegen Nu.nl hebben gezegd dat de kans op verspreiding van het nieuwe virus naar Nederland 'nihil" was. "Want, je gelooft het niet, er waren geen directe vluchten tussen Wuhan en Schiphol. Een achterlijke baviaan kon nog bedenken dat iemand gewoon in Wuhan op het vliegtuig kon stappen, naar Londen kon vliegen, en van daaruit naar Amsterdam, om maar een voorbeeld te noemen. Maar bij het RIVM, waar ze toch niet helemaal gestoord zijn, konden ze dat niet?", schrijft hij.

In het nieuwsbericht waar De Dagelijkse Standaard naar verwijst staat echter duidelijk dat luchthaven Schiphol - zonder het RIVM te hebben geraadpleegd - destijds stelde dat de kans op verspreiding "nihil" was omdat er geen directe vluchten zijn. Het RIVM gaf op dezelfde dag juist aan dat er wél een kans zou zijn dat het virus naar Nederland zou komen. "Net zoals in andere landen kan er ook iemand vanuit China naar Nederland komen en hier ziek worden. De kans daarop is vooralsnog klein", zei een woordvoerder van het instituut destijds.

2 - "Mensen zonder symptomen kunnen het virus verspreiden"

De tweede "leugen" draait volgens De Dagelijkse Standaard om een Duitse coronapatiënt. De man was kort voordat hij ziek werd in Limburg geweest. Volgens het RIVM kon hij echter niemand hebben besmet tijdens dat bezoek omdat hij op dat moment geen ziekteverschijnselen vertoonde. "Maar wacht, in januari zei China al dat ook mensen zonder symptomen het virus verspreiden. Wetenschappers bevestigen dit", schrijft Van der Galien.

Het is een hardnekkig gerucht dat mensen zonder symptomen het coronavirus kunnen verspreiden. Toch klopt het niet. "Het virus gaat van de een naar de ander door te hoesten of te niezen, via kleine druppeltjes komt het virus zo in de lucht", schrijft het RIVM op haar website. "Als andere mensen die druppeltjes inademen, of bijvoorbeeld via de handen in de mond, neus of ogen krijgen, kunnen zij besmet raken met het virus. Hoe zieker iemand is, hoe meer hij hoest en/of niest en hoe meer virus hij kan verspreiden. Als iemand nog niet ziek is en nog niet hoest of niest, zal hij daarom ook nog niet besmettelijk zijn voor anderen."

In dit specifieke geval ontwikkelden de klachten zich nadat de Duitse man al was vertrokken. "Je krijgt virusdeeltjes binnen omdat het aan je handen zit en je vervolgens met je handen aan je ogen zit bijvoorbeeld. Of wanneer iemand in je gezicht hoest. Dat virus gaat zich nestelen in je lijf en vermenigvuldigen. Op een gegeven moment heb je zoveel virusdeeltjes in je lijf dat je klachten krijgt", legt RIVM-woordvoerder Wychgel uit. "De een heeft minder klachten dan de ander. Zolang het virus in jou zit en je hoest of niest niet, dan kun je niemand besmetten. Maar als je een snotneus hebt, dan heb je misschien niet door dat je ziek wordt, maar dan ben je wel al besmettelijk."

3 - "Het RIVM vindt dat scholen niet dicht moeten"

Van der Galien haalt er vervolgens een Duitse viroloog bij om aan te geven dat het kabinet ("welke braaf achter het RIVM aanloopt") veel eerder had moeten besluiten om de scholen te sluiten. "Een Duitse topviroloog stelt daarentegen dat alle scholen juist per direct dicht moeten omdat elk kind twee tot drie mensen per week besmet plus hun eigen ouders", schrijft hij.

Dat die Duitse topviroloog de enige Duitse viroloog is die dat roept, laat De Dagelijkse Standaard onvermeld. Bovendien was er juist veel kritiek op zijn bewering.

"We weten dat de bijdrage van kinderen aan verspreiding van het virus heel beperkt is. Dat is niet nul, maar wel heel beperkt", zegt Wychgel. En omdat kinderen weinig bijdragen aan de verspreiding van het coronavirus, levert het sluiten van de scholen niet een heel grote bijdrage aan het tegenhouden van besmettingen.

"De reden dat scholen nu dicht zijn is omdat veel kinderen en leraren niet meer naar school gingen, omdat je geacht wordt ook met milde klachten (zoals een snotneus, red.) thuis te blijven". Dus ook als je gewoon verkouden bent hoor je al thuis te blijven. Met als gevolg dat steeds minder kinderen zich op school melden.

4 - "Roelie moest zich laten testen"

Bij 'leugen' vier verwijst De Dagelijkse Standaard naar "ene Roelie" die had gesproken met iemand die naar Noord-Italië was geweest. "Roelie" had het RIVM gevraagd om advies. "Kort daarna kreeg ze serieuze klachten. Het antwoord van het RIVM had natuurlijk moeten zijn: dat is een serieus probleem, je moet je laten testen, en we moeten jou isoleren en nagaan met wie jij in contact bent geweest", schrijft Van der Galien.

Dat is wat kort door de bocht. Roelie zegt namelijk niet dat ze "serieuze klachten" heeft, maar vroeg zich alleen af wat je moet doen als je iemand hebt gesproken die in dat gebied is geweest en je vervolgens klachten krijgt. Het antwoord van het RIVM: "Thuisblijven en uitzieken".

"Dat je iemand gesproken hebt, betekent niet dat diegene jou meteen geïnfecteerd heeft", legt Wychgel uit. Die kans bestaat namelijk alleen als iemand hoest, niest of snottert, zagen we bij punt twee. "En dan is de kans dat het COVID-19 is, niet de allergrootste." Je kan ook gewoon verkouden zijn, wil Wychgel maar zeggen. Pas als de klachten erger worden, moet je contact opnemen met de huisarts.

5 - "Ook zonder symptomen kun je iemand besmetten"

En dan zijn er nog de antwoorden van de inmiddels opgestapte minister Bruins (Medische Zorg) op Kamervragen, waar Van der Galien kritiek op heeft. Bruins antwoordt dat "een persoon pas besmettelijk is vanaf het moment dat er symptomen zijn (hoesten, koorts, luchtwegklachten) en in contact is geweest met iemand met een bevestigde infectie van het coronavirus."

"Maar toen was er al wetenschappelijke informatie naar buiten gekomen over (veelvuldige) besmettingen zonder symptomen. Bij het RIVM moeten ze daarvan op de hoogte zijn geweest", schrijft Van der Galien.

"Het is hetzelfde verhaal als bij punt 2", reageert Wychgel. "Er zijn wat onderzoeken naar geweest, waarvan er ook eentje is teruggetrokken. Maar het antwoord is nog steeds hetzelfde." En dat is dat als iemand nog niet ziek is en nog niet hoest of niest, hij daarom ook nog niet besmettelijk zal zijn voor anderen.