Geen parkeerplek meer te vinden en volop auto’s in de berm. Twee weken geleden zijn er zoveel mensen bij de Posbank, één van de belangrijkste trekpleisters op de Veluwe, dat de politie oproept om er niet meer naartoe te komen. Volgens Willem Bijleveld, voorzitter van de VeluweAlliantie (een samenwerkingsverband van overheden, toeristische industrie en landeigenaren op de Veluwe), komen er inderdaad veel recreanten naar de Veluwe, maar niet té veel.
We spreken Bijleveld eerder deze zomer voor ons onderzoek Van wie is de natuur over hoe je die grote hoeveelheid aan recreanten in goede banen kan leiden. En over de vraag of er niet nu al té veel mensen naar het natuurgebied trekken? Bijleveld: “Wij streven als VeluweAlliantie niet naar minder bezoekers. De Veluwe is een ontzettend groot gebied en is nog relatief leeg, als ik straks naar huis fiets kom ik hooguit tien mensen tegen. Je kan het toerisme wél beter reguleren, de recreanten meer verspreiden over het gebied bijvoorbeeld. Als het op de Posbank te druk is, kan je mensen wel vertellen dat er even verderop een rustigere plek is die ook mooi is.”
Toerisme op de Veluwe
Op de Veluwe vieren jaarlijks twee miljoen mensen uit binnen- en buitenland vakantie. Daarnaast wonen er bijna een miljoen mensen in het gebied. Alleen Nederlanders geven op de Veluwe al een kwart miljard euro uit aan toerisme en recreatie. Meer dan 23.000 mensen werken er in de toeristische sector. Bron: VeluweAgenda 2030.
Natuur als attractie
Sommige natuurliefhebbers vinden dat de Veluwe veel te aantrekkelijk en te toegankelijk gemaakt wordt, met overal routes, paden, parkeerplekken en bordjes. Volgens geograaf en journalist Michiel Hegener wordt het populairste natuurgebied van Nederland vooral als attractie gezien en te weinig als kwetsbaar natuurgebied. Ook door de VeluweAlliantie.
Veel landeigenaren zorgen voor veel paden
Dat er zoveel wandel-, ruiter- en fietspaden in het gebied zijn, wijt Willem Bijleveld aan de versnipperde structuur van het natuurgebied. De Veluwe kent honderden landeigenaren (gemeenten, natuurorganisaties, particulieren) en die hebben in de afgelopen decennia allemaal hun eigen beleid gevoerd. “Zij hebben allemaal op hun eigen postzegeltje een leuk wandelpad gemaakt en gezegd: ‘Kom even kijken en loop lekker rond’.”
De grote hoeveelheid aan paden moet volgens de voorzitter van de VeluweAlliantie inderdaad anders. “Dat moet de komende jaren gesaneerd worden, verweesde paden moeten worden dichtgegooid en er wordt een routenetwerk uitgerold wat beter op elkaar is afgestemd. Voor sommige gebruikers, zoals mountainbikers, is er nog ruimte voor het aanleggen van nieuwe routes. Daarin liepen we op de Veluwe nog een beetje achter.”
Biodoversiteit onder druk
Bijleveld erkent dat het niet goed gaat met de biodiversiteit in sommige delen van het gebied. Maar hij vindt de oplossing van Hegener - die voorstelt om alle paden te sluiten en het gebied minder toegankelijk te maken- onhaalbaar. “Natuurlijk, ik zie op te veel plekken dat de natuur wordt aangetast. En daar moeten we wat mee, die zorg is groot. Maar dan zijn er mensen die zeggen: ‘Sluit alles af en laat de natuur zijn gang gaan’. Ik denk dat dat in 2020 niet meer kan, dat is een 19e-eeuws ideaal.”
Volgens Bijleveld is de behoefte van mensen om er op uit te trekken in de natuur na de Tweede Wereldoorlog groter en groter geworden. Het gaat er nu om hoe je ervoor zorgt dat die mensen niet op de plekken komen waar ze een verstorend effect hebben op de natuur, zo vertelt hij. “Je kan Nederland niet terugdraaien, we zitten met zeventien miljoen mensen en ook Belgen en Duitsers vinden de Veluwe prachtig.”
Veluwe opnieuw indelen
En daarom ligt er een plan om de Veluwe opnieuw in te delen, met plekken waar intensieve recreatie is toegestaan, maar ook gebieden waar de toeristische druk juist moet afnemen om de kwetsbare natuur te beschermen. Boswachter Lennard Jasper legt ons eerder al uit hoe dat er in in zijn gebied uitziet.
Wat is recreatiezonering?
In de huidige plannen wordt de Veluwe opgedeeld in vier zones: A, B, C en D
- In zone A kan de meest intensieve vorm van recreatie plaatsvinden, deze gebieden liggen aan de randen en zijn als het ware de toegangspoort tot het natuurgebied.
- Zone B wordt een soort overgangsgebied waar recreatie wel mogelijk is, maar waar geprobeerd wordt om de extreme drukte te vermijden.
- In gebied C mag ook nog gerecreëerd worden, maar dat moeten volgens boswachter Lennard Jasper wel de vormen zijn die natuurgerichter zijn en de rust en stilte in het gebied waarborgen. Jasper: “Wild moet je daar in optima forma kunnen beleven en als wandelaar moet je eindeloos kunnen dwalen zonder dat daar heel veel voorzieningen zijn.” Er komen bijvoorbeeld ook minder gemarkeerde routes in dit gebied.
- In gebied D moet de natuur echt beschermd worden en dit gebied kan ook delen van het jaar, bijvoorbeeld in het broedseizoen, worden afgesloten. Wel kan het gebied onder begeleiding van een boswachter worden bezocht.
Balans tussen economie en natuur
Bijleveld is enthousiast over deze ‘zoneringsplannen’ en ziet daarin de oplossing om de kwetsbare natuur in het gebied te beschermen, maar ook de economische waarde van het gebied te handhaven. “Toerisme is voor heel Nederland, maar ook voor Gelderland, van grote waarde. Het wordt vaak vergeten dat in de toerismesector meer geld omgaat dan in de landbouwsector. En daar zijn we heel trots op.”
Maar hij wil ook benadrukken dat zijn organisatie zich er juist hard voor maakt om dat toerisme te ontwikkelen ‘in balans met de natuur’. En dan is er zelfs nog wel ruimte voor meer bezoekers op de Veluwe, denkt Bijleveld. “Botweg alleen maar meer bezoekers aantrekken, dat kan niet meer anno 2020. Maar zolang je dat op een kwalitatief goede en duurzame manier doet is daar zeker ruimte voor.”
Uitzending
In de uitzending van De Monitor van maandagavond 7 september vraagt Veluwebewoner en boswachterszoon Jaap van den Born zich af waarom hij overal mountainbikeroutes en andere paden ziet verschijnen in zijn geliefde bos. Van wie is die natuur eigenlijk? Loopt de recreatiedrukte niet de spuigaten uit? En wat doet die drukte met de toch al kwetsbare natuurgebieden en dieren?
De Veluwe is Nederlands populairste vakantiebestemming en trekt jaarlijks twee miljoen vakantievierders uit binnen- en buitenland. Hoe kunnen in dit natuurgebied recreatiedrukte, economische belangen en natuurbescherming samengaan? De Monitor, 7 september, 22:15 uur, NPO2.
