‘De eerste keer dat ik bij een vader of moeder binnenkom, is meestal het huis helemaal schoon gepoetst. De ouder wil altijd laten zien dat zij beter voor het kind kunnen zorgen dan de ander.’ Het zijn de woorden van voormalig gezinsvoogd Saskia. Negen jaar werkte ze voor Jeugdbescherming Gelderland. Het merendeel van haar werk bestond uit het begeleiden van kinderen die knel zaten in een vechtscheiding.
Saskia reageert op het artikel over echtscheidingsadvocaat Marc Sassen. We spreken haar voor ons dossier Vechtscheidingen.
Hij vindt dat Jeugdzorg niet aan waarheidsvinding doet bij conflictscheidingen. Saskia schrijft hierover in haar mail:
‘Wat mij opvalt in het verhaal van advocaat Sassen is dat er wederom nergens verantwoordelijkheid wordt genomen door de ouders, voor een situatie die gecreëerd is door beide ouders.
Kind in de knel
Als we contact met haar opnemen vertelt ze dat je als gezinsvoogd tussen twee vuren terechtkomt. ‘Het is een worsteling om meervoudig onpartijdig te blijven,’ vertelt ze. ‘Als ik in het gezin kom dan is mijn taak om samen met ouders de ontwikkeling van het kind in goede banen te leiden. Doordat een scheiding zo uit de hand gelopen is, komt een kind in de knel te zitten tussen de ruziënde ouders. Ik moet zorgen dat er een manier gevonden wordt om met elkaar het beste te doen voor het kind.’
Maar dat valt niet mee, zegt ze. ‘De ouders hebben er vaak de mond vol van dat ze juist in het belang van het kind handelen en ze zijn daar ook echt van overtuigd, maar ik zie vooral dat de ouders proberen hun gelijk te krijgen. Vaak is een ouder gekwetst en die wil genoegdoening. Ik krijg altijd een bak met ellende te horen over de reden van de scheiding en het aandeel van de ander daarin natuurlijk.’
Bewijsdrang
Volgens Saskia spelen twee zaken een belangrijke rol in een hoog opgelopen conflictscheiding. ‘Bewijsdrang is het eerste probleem. Wie is de beste ouder? Zowel moeder als vader doen er alles aan om aan mij te laten zien dat ze de beste ouder zijn, maar vooral ook waarom de andere ouder niet goed voor het kind kan zorgen. Het tweede probleem dat meestal speelt is wraak. Jij hebt mij pijn gedaan dus nu ga ik jou pijn doen’.
Op de vraag of het mogelijk is om in deze situatie aan waarheidsvinding te doen, antwoordt ze stellig. ‘Nee, ik doe niet aan waarheidsvinding en dat is niet mogelijk. Ik ben nergens bij geweest dus ik weet niet of dat wat uit de mond van een moeder komt de waarheid is of andersom. Ik moet als gezinsvoogd ook niet mijn tijd en energie besteden aan het zoeken naar een waarheid die er misschien ook helemaal niet is. Ik moet er zijn voor het kind en de belangen van het kind goed in de gaten houden.’
Drie huizen
Maar hoe weet je wat de belangen en behoeftes van een kind zijn? Saskia: ‘Wij worden getraind als gezinsvoogd om met kinderen te kunnen praten. Wat ik vaak doe is samen met het kind tekenen. Dan vraag ik het kind om drie huizen te tekenen. Een huis met vervelende dingen, een huis met positieve dingen en een droomhuis. Hieruit kan je al veel opmaken. Wat mij opvalt is dat kinderen bijna altijd behoefte hebben om contact te houden met hun beide ouders. Ook al is die ouder niet altijd de beste opvoeder. Een kind is altijd loyaal aan beide ouders. En uit onderzoek blijkt ook dat een het trauma van een kind dat geen contact meer heeft met zijn levende biologische ouder groter is dan het verlies van een ouder door overlijden.’
Saskia werkte negen jaar als gezinsvoogd. Ze is net gestopt. Door de decentralisatie van de Jeugdzorg, waardoor gemeentes verantwoordelijk zijn geworden voor de zorg, is de werkdruk enorm toegenomen en ook de vechtscheidingen verharden. Saskia: ‘Wat ik ook regelmatig heb gezien, is dat er steeds meer wordt geschermd met persoonlijkheidsstoornissen. Moeder heeft borderline en vader is een narcist. En als dit niet werkt dan worden er valse aangiftes gedaan. Vaak vooral door moeder wordt de vader dan beschuldigd van mishandeling of, erger nog, seksueel misbruik van de kinderen.’
Omgangsregeling
Op het moment dat er een aangifte wordt gedaan bij de politie wordt de omgangsregeling met de vader, lopende het onderzoek, stopgezet. De vader ziet de kinderen dan helemaal niet meer omdat eerst de beschuldigingen moeten worden onderzocht. ‘Als dan blijkt dat de zaak wordt geseponeerd bij gebrek aan bewijs dan wordt deze uitspraak evengoed gebruikt in de rechtszaak over de omgangsregeling, vertelt Saskia. ‘Ik heb meegemaakt dat de advocaat van moeders kant in de rechtszaal riep dat er wel aangifte was gedaan. En waar rook is, is vuur lijkt dan de gedachte.’ De man in deze zaak kwam er bekaaid vanaf, zegt Saskia. Terwijl zij het advies hadden gegeven om het contact met vader en kind te herstellen. ‘Het lijkt wel alsof de rechter in deze gevallen sneller voor de vrouw kiest. Zij wordt eerder gezien als het slachtoffer. En de rechter neemt dan maar het zekere voor het onzekere.’
De vraag of het mogelijk is om de waarheid te achter halen in een vechtscheiding beantwoordt Saskia met een tegenvraag. ‘Wat is de waarheid? Wat is waar? Wie heeft gelijk? Ik weet het niet en eigenlijk is dat ook van onder geschikt belang aan het belang van het kind. Ik kan alleen kijken naar het kind, want het kind is toch de enige onschuldige in het verhaal. Ik zie wel dat er steeds meer jonge gezinsvoogden komen. Die verjonging komt door bezuinigingen. Er worden geen vaste contracten meer afgegeven waardoor het ervaren personeel liever ergens anders aan de slag gaat waar dit nog wel een mogelijkheid is. Maar de vraag is wel of ze al genoeg ervaring hebben om onpartijdig te blijven en zich te kunnen verplaatsen in de positie van de ouders. Om overeind te blijven in een moddergevecht tussen twee ouders.’
Saskia is niet de echte naam van de gezinsvoogd. De naam is bij de redactie bekend.
