Sinds de jaren ’90 heeft Nederland een recordaantal asielzoekers het stempel ‘vermeende oorlogsmisdadiger’ gegeven. Ruim 600 vluchtelingen zijn uitgesloten van een asielstatus vanwege Artikel 1F van het vluchtelingenverdrag. Daarmee is Nederland koploper in Europa. Den Haag houdt vast aan een streng 1F-beleid. Maar onderzoekers en experts zetten er hun vraagtekens bij. Het zou voor al zorgen voor asieldrama’s en bewindslieden in een lastig pakket brengen. De IND geeft iemand de 1F-status wanneer bewezen is dat er ernstige verdenkingen zijn dat iemand betrokken is geweest bij oorlogsmisdaden. De gevolgen van de 1F-status zijn groot. Een 1F’er en soms ook zijn gezinsleden, krijgen een inreisverbod voor Schengen en hebben officieel de illegale status en moeten het land uit.Langdurig in ‘limbo’Een groep van 80 1F’ers komt daarmee in een lastig pakket. Ze worden onder andere beschermd door het Europese Verdrag van de Rechten van de Mens. Dat stelt dat ze niet terug kunnen naar het land van herkomst omdat ze daar het gevaar lopen gedood of gemarteld te worden. Ze zitten langdurig ‘limbo’. Door hun status hebben ze geen rechten en bestaansrecht in Nederland. Soms wel meer dan 15 jaar. En ook in andere landen kunnen ze niet terecht. Want wie wil er nu een ‘vermeende oorlogsmisdadiger’ opnemen?Afghaanse limbo’ersDe grootste groep 1F’ers in Nederland zijn Afghanen. Ze hebben 25 jaar geleden voor de Afghaanse veiligheidsdienst gewerkt onder het communistisch bewind. Op basis van een ambtsbericht dat alleen Nederland heeft, hebben zo’n 300 Afghanen die voor de khAd /Wad hebben gewerkt de 1F-status gekregen. Velen van hen zitten in limbo. Een situatie die grote impact heeft op het gezin. Hele gezinnen ziek door 1F“1F heb je levenslang”, zegt psycholoog Agnes Moyene van de Reinier van Arkelgroep. Ze heeft vaak hele gezinnen van 1F’ers in behandeling, soms wel meer dan tien jaar. Ze kampen met verschillende trauma’s en hebben last van post-traumatisch stressstoornis. Door hun limbo-situatie zitten ze in een uitzichtloze situatie met daar bovenop nog de beschuldiging van oorlogsmisdaden. “De impact daarvan is heel dramatisch; er is niet 1 persoon ziek, maar er zijn hele gezinnen ziek.” Ook suïcide is geen uitzondering. “Dat komt omdat ze geen toekomstperspectief hebben. Wat wij vaak horen is: Als ik er niet meer ben, ben ik geen last meer voor mijn gezin. Want ik ben ziek en iedereen lijdt omdat ik lijd. En het derde wat ze denken is: Als ik nu dood ben, krijgt mijn gezin wel een status. Wat helaas niet waar is.”‘1F maakt Nederland niet veiliger’Maarten Bolhuis, criminoloog aan de VU Amsterdam promoveert op het 1F-beleid. Volgens hem is de 1F-procedure geen effectief middel om Nederland veiliger te maken. In de meeste gevallen worden 1F’ers getraceerd op basis van informatie die zij tijdens het eerste asiel gehoor zelf geven. “De kans is klein dat IS-sympathisanten tijdens asiel gehoren over hun verleden of toekomstige terroristische plannen zullen vertellen.” De 1F-procedure vangt volgens hem tot nu toe vooral de ‘kleine vissen’. En de kans dat deze laaggeplaatste personen ook niet terug gestuurd kunnen is groot. “Het ligt voor de hand dat zij langdurig in een limbo situatie terechtkomen. Dit heeft niet alleen grote negatieve gevolgen voorde 1F’ers die het betreft, maar betekent ook dat elke 1F-uitsluiting van vandaag een politiek probleem voor de toekomst creëert.”