In het onderzoek van het RIVM – dat waarschijnlijk begin volgend jaar uitkomt - is vijf jaar lang elk kwartaal gekeken naar de meldingen die bij gemeenten binnenkomen over rattenoverlast. Maas: ‘In 12 van de 25 onderzochte gemeenten is het aantal meldingen in vijf jaar tijd significant toegenomen, in drie gemeenten is het aantal meldingen juist afgenomen. En bij 10 gemeenten was er geen duidelijk verschil.’ Uit deze cijfers kunnen geen landelijke conclusies worden getrokken, maar blijkt wel dat de overlast lokaal kan toenemen.

Landelijk weinig zicht op rattenpopulatie

Hoeveel ratten zich precies in Nederland bevinden is onduidelijk zegt Maas: ‘We weten niet goed hoeveel ratten er in Nederland rondlopen omdat het lastig is om te meten.’ Om een echt goed beeld te krijgen van de rattenpopulatie zou je ze volgens haar moeten vangen, markeren en weer opnieuw vangen. ‘Maar om dat voor heel Nederland te doen is gewoon heel duur en tijdrovend,’ aldus Maas. Bovendien verandert de rattenpopulatie heel snel omdat ratten zich heel snel voortplanten.

Rondgang gemeenten

Uit onze rondgang langs tientallen gemeenten blijkt dat gemeenten vaak geen cijfers hebben over het aantal ratten én het totale aantal meldingen in hun gemeente. Soms zijn ze wel op de hoogte van het aantal meldingen dat bij de gemeente binnenkomt, maar ontbreekt zicht op meldingen bij bijvoorbeeld woningbouwverenigingen.

Aanpak rattenoverlast

Ook in de aanpak en preventie van rattenoverlast schort het regelmatig. Een derde van de ondervraagde gemeenten heeft in de begroting bijvoorbeeld geen geld gereserveerd voor plaagdierbeheersing. En slechts een vijfde van de ondervraagde gemeenten heeft een specifieke beleidsvisie voor de aanpak van ratten op papier staan.

Volgens Bastiaan Meerburg, directeur van het Kennis- en adviescentrum Dierplagen (KAD) is dit een ‘onwenselijke situatie’. De uitkomsten van de rondgang langs tientallen gemeenten verbazen Meerburg echter niet. Hij pleit voor meer landelijke regie om rattenoverlast nu en in de toekomst het hoofd te bieden.

Publieke gezondheid

De uitkomsten van de rondgang laten volgens hem zien dat de overheid zich niet houdt aan zijn eigen wetten en regels. Meerburg: ‘Gemeenten hebben een verantwoordelijkheid vanuit de wet publieke gezondheid om zorg te dragen voor uitvoering van de algemene infectieziektebestrijding. Daar hoort ook de preventie en bestrijding van dierplagen bij. Als ik vervolgens hoor dat in veel gemeenten een beleidsvisie ontbreekt, er geen geld is voor de aanpak van plaagdieren en het zicht op de rattenmeldingen of hun populatiegrootte vaak ontbreekt, vraag ik mij af wanneer de wal het schip keert.’