Veluwebewoner en boswachterszoon Jaap van den Born ziet het rond zijn huis steeds drukker worden en vraagt zich af waarom hij overal mountainbikeroutes en paden ziet verschijnen in zijn geliefde bos. Van wie is die natuur eigenlijk? “Dit gebied is een IC-patiënt en die heeft intensieve zorg nodig en geen intensieve recreatie ”, vertelt hij bezorgd. “Ik zie gewoon dat die bomen en die beesten, mijn leefomgeving, mijn maatjes, dat die eronder lijden.”
In de afgelopen maanden gingen we - samen met ‘de crowd’ - voor Jaap op zoek naar antwoorden op de vraag of belangen van verschillende groepen recreanten, toeristische industrie, natuurbeschermers en bewoners wel samen kunnen gaan. Kan Jaap wat doen aan het mountainbikepad achter zijn huis? En op welke manier kan hij ervoor zorgen dat die talloze fietsers zijn ‘maatjes’ niet of zo min mogelijk in de weg zitten?
Wat vindt de crowd?
Zodra we de video van Jaap online zetten, stromen de reacties binnen. Niet alleen op de Veluwe zijn er zorgen over steeds drukker wordende natuurgebieden, zo blijkt. Hardlopers, wandelaars, natuurfotografen, fietsers en ruiters uit het hele land mailen ons hun ervaringen, zorgen én oplossingen om het bos te beschermen en te ‘beleven’.
Ruzie in het bos
Eén van hen is wandelaar en natuurliefhebber Liny, zij is net als Jaap ongerust over een mountainbikepad bij haar in de buurt. “Hier in het Rijk van Nijmegen is in het voorjaar een nieuw mountainbikepad aangelegd en in gebruik genomen”, vertelt ze. “Het aantal fietsers is daardoor flink gestegen en dat leidt tot wrijving en zelfs conflicten tussen sommige groepen recreanten.”
“Routes juist beter voor natuur”
Liny vraagt zich af of die mountainbikeroutes überhaupt wel in de natuurgebieden thuishoren. Mountainbiker Tony denkt daar uiteraard anders over. En ziet vooral ook de voordelen van een avontuurlijk aangelegde route. “Wij hebben hier in Zeeland zo’n mountainbikeroute aangelegd, juist ook om de natuur te beschermen.” Hij legt uit dat er regelmatig ‘wild’ werd gefietst en dat daardoor mountainbikers in gebieden kwamen die daar niet voor geschikt waren. “Wat we nu merken is dat mensen goed gebruik maken van zo’n route en minder van het pad afgaan. Ook de boswachters die we erover spreken zijn daar blij mee.”
Handtekeningenactie of juridische stappen?
Toch gaat het niet altijd goed bij de aanleg en is er juridisch soms ook nog wel wat mogelijk, laat Harry Hobo weten. Als voorzitter van Stichting Natuurbelang strijdt hij onder andere tegen de aanleg van sommige nieuwe routes door de natuur. Hobo: “We hebben al heel wat zaken gedaan sinds 2009 en veel ook succesvol.”
Natuurtoets
Om een route in de natuur aan te leggen is onder andere een natuurtoets nodig. In zo’n natuurtoets wordt gekeken wat de effecten zijn van de aanleg van een route op de flora en fauna. Zijn er bijvoorbeeld beschermde vogels in het gebied of is er een kans dat er zandhagedissen doodgereden worden op de paden?
Jaap belt met Harry Hobo voor wat advies, maar vraagt zich tegelijkertijd af of hij het wel zo op scherp moet zetten. Hobo: “Kijk, je kan leuk blijven praten en dat is het eerste wat je moet doen, maar als dat niet helpt kan je twee dingen doen: je accepteert het of je kijkt naar de juridische mogelijkheden. Daar zijn vaak nog best veel mogelijkheden, maar voor een gemiddelde burger is dat niet altijd eenvoudig."
VIDEO INVOEREN "Harry Hobo" 1m49s
Lange adem nodig
Hobo spreekt regelmatig burgers die iets willen doen tegen een pad in hun geliefde natuurgebied. “Wij hebben veel contact met mensen die wat willen doen. En wat opvalt is dat ze denken: ‘Dat doen we even’. Vaak beginnen mensen die tegen een bepaald pad zijn met een handtekeningenactie en gaan daarna nog met wat gemeenteraadsleden praten. Maar dat haalt vaak weinig uit. Vooral ook omdat er veel belangen spelen.”
Als je de juridische strijd aangaat, moet je volgens hem wel eerst bekijken of je ‘ontvankelijk’ bent. “Dat houdt in dat je een belang moet hebben, je moet bijvoorbeeld in het gebied wonen. Als dat niet het geval is, dan zal de rechter je na tien minuten weer naar buiten sturen en dan sta je daar met al je werk.”
Vliegend hert
Verder moet je met feiten en bewijzen (zoals foto’s) komen dat de natuur echt beschadigd wordt. “Als het bijvoorbeeld om een Natura2000 gebied gaat, dan kan je het beheerplan erbij pakken”, legt Hobo uit. “Daar staat precies in wat de overheid wil beschermen. Als je dan bijvoorbeeld naar de Veluwe kijkt, daar zit het vliegend hert (een kever). Wanneer zo’n route langs plekken gaat waar dat beestje zit dan moet je uitzoeken of die beesten een bepaalde afstand nodig hebben om niet verstoord te worden. En dan ben je al een heel eind.”
Volgens Hobo moet je vervolgens je eigen bevindingen dan altijd laten toetsen door een goede ecoloog. Als burger maak je voor een rechter namelijk geen indruk, zo stelt hij vast. “En daarnaast wil ik echt benadrukken dat je een advocaat in de arm moet nemen, want ook al ben je nog zo slim, tegen een gehaaide advocaat die dit dagelijks doet ben je geen partij.”
Uitzending Van wie is de natuur?
Bekijk hier de hele uitzending met het verhaal van Jaap.
