Hoewel autisme aangeboren is en niet te genezen, geloven tal van homeopaten precies het tegenovergestelde: het zou veelal door vaccinaties worden veroorzaakt en ‘ontstoord’ of ‘ontgift’ kunnen worden met homeopathische verdunningen van de vaccins. Elijah, zelf autistisch, wordt weer boos als hij erover vertelt: “Ze verkopen valse hoop en doen ongegronde gezondheidsclaims. En er is geen wet die dat verbiedt.” Vorige maand bood hij zijn onderzoek aan aan staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid, die "diep onder de indruk", was. "Ik pak deze signalen serieus op!"

OPROEP: Heb jij ervaring met homeopathische behandeling van autisme? Tip ons hier.

Kwakzalverij

Hoe dieper Elijah voor zijn profielwerkstuk voor 5 Havo in de wereld van deze homeopathische en antroposofische behandelaars dook, hoe gemotiveerder hij raakte: “Deze kwakzalverij moet stoppen.” Hij begon zijn zoektocht eind vorig jaar met de telefoon. Hij belde ruim honderd homeopaten en antroposofen: Kunnen zij zijn autisme genezen? En hoe dan? Zijn vaccinaties de oorzaak? “Hun eerste vraag was steeds welke vaccinaties ik gehad heb. Want die zouden mijn autisme veroorzaakt kunnen hebben. Negen van de tien keer zeiden ze dat ik er vanaf kon komen.”

Onwetende patiënten

De bekendste homeopathische autisme-behandeling is de CEASE-therapie, dat staat voor Complete Elimination of Autistic Spectrum Expression, oftewel complete autisme-uitdrijving. Elijah vond honderden aanbieders van deze behandeling. De CEASE-therapie is een verzinsel van de inmiddels overleden basisarts Tinus Smits. Op zijn inmiddels gedateerde website legt Smits uit hoe het in zijn werk gaat: “Stap voor stap worden alle oorzakelijke factoren (vaccins, reguliere medicatie, intoxicaties, ziektes, etc.) ontstoord met de homeopathisch verdunde en gepotentieerde stoffen die het autisme veroorzaakt hebben.” Na ruim driehonderd kinderen behandeld te hebben concludeerde Smits: “In de praktijk bleek autisme een stapeling van verschillende oorzaken te zijn, waarvan bij zo'n 70-80 procent van de kinderen vaccinaties medeverantwoordelijk zijn.” De trainingen van Smits duurden vijf dagen. Elijah: “In minder dan een week heb je een certificaat in handen en kun je onwetende patiënten ‘behandelen’. Op veel sites valt te lezen dat een behandeling drie tot zes jaar kan duren. Het is big business.”

Gespannen hersenvliezen

De therapie is een opeenstapeling van ongefundeerde diagnoses en behandelingen. Zo spreekt Smits over hersenvliezen die “te gespannen zijn en de hersenen onvoldoende ruimte laten om te groeien.” En over “oxidatieve stress” van de hersenschors dat “met vetoplosbare vitamine C” en omega-3 vetzuren behandeld kan worden. Ongefundeerd of niet, het gedachtegoed van Smits leeft voort, zo schrijft de Vereniging Homeopathie: “De CEASE-therapie verovert momenteel de hele wereld. Precies zoals Tinus Smits het heeft gewenst”.

Huisapotheker

De huisapotheker van homeopathisch Nederland, de Hahnemann-apotheek, bereidt verschillende middelen die CEASE-therapeuten gebruiken, zoals homeopathische verdunningen van de vaccins uit het Rijksvaccinatieprogramma. Directeur Martin Dicke zegt een warm pleitbezorger te zijn “van elke therapie die ons zelfherstellend vermogen stimuleert”. Volgens Dicke spreekt men tegenwoordig minder over CEASE maar vooral over ‘ontstoren’, maar het komt op hetzelfde neer. “Ontstoren houdt in dat er wordt behandeld als bij sommige patiënten schade of bijwerkingen zijn opgetreden na toediening van gebruikelijke medicatie zoals vaccins en geneesmiddelen.”

Valse hoop

Bewijs voor de werkzaamheid van deze middelen ontbreekt. Emeritus hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie Rutger Jan van der Gaag zei daarover eerder in Trouw: "Als ze hoop bieden op genezing van autisme, vind ik dat schadelijk omdat die hoop vals is." Dicke ontkent mensen valse hoop te geven. Volgens hem zijn er voldoende aanwijzingen dat homeopathie veel van de klachten die bij autisme optreden kan verbeteren. “Op basis van evidence based practice is er wel degelijk een mogelijkheid bij daarvoor in aanmerking komende patiënten om met homeopathica een verbetering in hun gezondheid te bewerkstelligen.” De vraag is of mensen verbetering laten zien ondanks of dankzij de homeopathische middelen die ze krijgen toegediend. “Nader onderzoek kan daar uitsluitsel over geven.”

De roep om nader onderzoek naar de effectiviteit van homeopathie klinkt al zolang homeopathie bestaat, zo’n 200 jaar. En het wil maar niet lukken om te bewijzen dat het beter werkt dan een placebo. Uit een grootschalig literatuuronderzoek van de Australische gezondheidsraad, de NHMRC, blijkt ‘dat er geen aandoeningen zijn waarvoor betrouwbaar bewijs is van de effectiviteit van homeopathie.’ En: ‘Homeopathie mag niet worden gebruikt om aandoeningen te behandelen die chronisch, ernstig of potentieel ernstig zijn.”

Geen enkel bewijs

CEASE-bedenker Smits zelf erkende dat er voor zijn therapie geen enkel bewijs is. Maar de prioriteit lag ook elders: “De tot nu toe behaalde resultaten (zijn) zo verbluffend en dus de vraag onder homeopaten voor opleiding zo hoog dat we daar nu onze focus op hebben gelegd.”

Niet verboden

Zeven jaar geleden bekeek de Gezondheidsinspectie of er aanleiding was voor een onderzoek naar artsen die autisme uit menen te kunnen drijven met homeopathische korreltjes. De inspectie besloot geen nader onderzoek in te stellen. “Het is in Nederland niet verboden om alternatieve behandelwijzen of therapieën uit te voeren”, zo laat de inspectie weten. “De inspectie treedt dan ook alleen op als er aantoonbaar wet- of regelgeving, een richtlijn of gedragsregels zijn overtreden.” Dergelijke overtredingen kwam de inspectie kennelijk niet tegen.