Onlangs hebben we onze Pointerlijst offline gehaald: een lijst met alle 7000 zorgaanbieders, waarvan zo’n 600 instellingen als mogelijke zorgcowboys werden gesignaleerd aan de hand van verschillende indicaties. Met deze gegevens krijgen toezichthouders, journalisten en cliënten inzicht in de financiën van zorgbedrijven. Na publicatie hebben zorgondernemers ons benaderd met hun zorgen over deze lijst. Daarom leggen we graag uit wat er is gebeurd.
Het is nadrukkelijk onze bedoeling geweest om de Pointerlijst te presenteren als een lijst met publiek beschikbare informatie en een startpunt voor verder onderzoek. De indicatoren op de lijst – structureel hoge winst, winstuitkeringen en opgelegde IGJ-maatregelen – worden ook door toezichthouders gebruikt om mogelijke zorgcowboys op te sporen. Ze geven daarentegen geen definitief antwoord op de vraag of een zorgorganisatie zorggeld ook daadwerkelijk misbruikt. Daarvoor moet je dieper in de jaarrekeningen en werkwijze van zulke zorgaanbieders duiken.
We kregen na publicatie veel klachten van zorgondernemers. Hun onderneming stond als mogelijke zorgcowboy op de lijst op basis van de indicatie dat er structureel hoge winst werd gemaakt. Die opmerkingen hebben we serieus genomen, mede omdat we een rode draad in hun verhalen aantroffen. Daardoor ontstond bij ons het inzicht dat de lijst zijn doel voorbijstreeft. En dat is niet de bedoeling.
Winstpercentages
Waar is het dan misgegaan? We beginnen bij de gegevens waarop de lijst deels is gebaseerd. Het Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg (CIBG) verzamelt en publiceert databestanden met alle financiën van zorginstellingen die (deels) gefinancierd worden vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw), Wet langdurige zorg (Wlz), de Jeugdwet of subsidies van het ministerie van VWS. Deze worden op jaarverantwoordingzorg.nl gepubliceerd.
Ondernemers leveren deze cijfers zelf aan bij het CIBG. Daar kunnen fouten ontstaan. Een aantal van de klachten zijn daarmee te verklaren, maar lang niet alles.
Een andere oorzaak bevindt zich in de dataset van het CIBG. Daar wordt de winst van een zorgbedrijf op twee manieren weergegeven: de bedrijfswinst (omzet minus de kosten), en winst na aftrek van extra posten zoals omzetbelasting. Wij hebben die laatste kolom gebruikt om het winstpercentage mee te berekenen. Daarmee krijg je namelijk een winstpercentage over het bedrag dat een ondernemer daadwerkelijk overhoudt nadat alle extra kosten na bedrijfsvoering zijn verrekend.
Voor bv’s is dat nuttig, maar bij bedrijfsvormen zoals eenmanszaken, VOF’s, CV’s en maatschappen komt er nog iets bij: daar moet namelijk nog het salaris van de ZZP’er, vennoten of maten vanaf worden gehaald. We hebben dat onbewust verkeerd geïnterpreteerd. De uitleg van het CIBG suggereerde namelijk dat dit wel degelijk de winst is waar je winstpercentages van zorgondernemingen mee kunt berekenen.
Ruim anderhalve week na onze publicatie heeft het CIBG een extra uitleg op hun website gegeven. Daarin waarschuwt het dat de interpretatie van de aangeleverde gegevens inderdaad afhankelijk is van verschillende factoren, zoals bedrijfsvorm en het wel of niet deel uitmaken van een groep.
Ons onderzoek blijft doorgaan
Wij steken in ieder geval de hand in eigen boezem: de Pointerlijst was geen goede representatie van wat we daadwerkelijk willen aantonen: op een gestructureerde wijze toegankelijk maken van gegevens van zorginstellingen en de besteding van zorggeld. Daarom hebben we besloten de lijst offline te halen.
De afgelopen weken hebben we nog honderden tips gekregen, dus we blijven ons onderzoek naar misstanden in de zorg voortzetten. Enkele tips komen van zorgaanbieders zelf, die ons – ondanks hun zorgen rondom de lijst – ook willen wijzen op misstanden in hun eigen branche. Daarnaast hebben enkele onderzoeksjournalisten van andere media contact opgenomen om de zorgcowboys te scheiden van de bonafide zorgondernemers.
