Simmy (88) en Theun (90) lopen hand in hand door de tuin van het verzorgingshuis, waar gele en paarse bloemen volop in bloei staan. “We gaan zo eten en dan stop ik je gelijk in je bed. Dan ga je lekker slapen,” zegt Simmy tegen Theun. Haar man heeft Alzheimer en als mantelzorger neemt ze een deel van de zorg op zich. Maar dit gaat bijna mis.

Kort na Theuns diagnose, kan het echtpaar een paar jaar geleden een appartement krijgen bij de zorginstelling De Zorg van Toen in Oss. Het lijkt een uitkomst: een nieuw verzorgingsappartement waar ze met zijn tweeën kunnen wonen. “Maar dat liep een beetje anders dan gedacht.” Als snel blijken er dingen niet te kloppen. “Het eten ging achteruit, daar werd echt op bezuinigd. Toch gingen er bij mij op dat moment nog geen alarmbellen rinkelen. Maar toen ze het koffiezetapparaat uit de gemeenschappelijke ruimte weghaalden, omdat de huur niet betaald zou zijn, dacht ik: dit gaat niet goed.”

Failliet verklaard

Simmy’s voorgevoel blijkt te kloppen, als er afgelopen juli een brief op haar deurmat valt. “Daarin stond dat De Zorg van Toen failliet verklaard was, en dat wij voor 14 augustus - dus binnen een maand - uit ons huis moesten zijn.” Omdat Simmy bij haar man woont, zou dat betekenen dat ze plots op straat komt te staan. “Ik heb geen zorgindicatie, dus ik kan nergens terecht. Ik was bang dat ik straks geen dak meer boven mijn hoofd had.”

Bovendien heeft haar man Theun intensieve zorg nodig. Met behulp van hun kinderen vinden Simmy en Theun net op tijd een nieuwe woning in Den Bosch. Maar die verhuizing is niet makkelijk. “Ik vond het vreselijk dat ik plots Oss uit moest,” zegt Simmy. “We hebben er 64 jaar gewoond, ik ken bij wijze van spreken elke straatsteen. Ons hele sociale leven is ook hier. Je kunt oude mensen dit niet aandoen.”

Zorg van Toen

Het zorgbedrijf De Zorg van Toen is in 2021 opgericht. Binnen korte tijd werden in heel Nederland zeven locaties voor ouderenzorg geopend: in De Bilt, Tienray, Oss, Ede, Beneden-Leeuwen, Drachten en Donderen. De bestuurders hadden grote ambities, blijkt uit een promovideo in die periode: “Een stukje zorg van vroeger, met veel aandacht en warmte willen wij graag werken.” De missie: 1 miljoen ouderen gelukkig oud laten worden.

Geen eten

Oss is niet de enige locatie waar het bij De Zorg van Toen misgaat. In de zorgflat in het Friese Drachten vertelt teammanager Freerkje Bosma: “De belofte was een woonplek waar het mensen aan niets zou ontbreken, en dat ze hier de beste tijd van hun leven konden hebben.” Een groot deel van de flat staat inmiddels leeg. “Door het faillissement zijn er na de opnamestop in maart niet veel nieuwe bewoners bijgekomen.”

De locatie in Drachten is inmiddels overgenomen door een andere zorginstelling, maar veel van dezelfde bewoners wonen er nog steeds. Zij hebben volgens Bosma zeker wat meegekregen van de problemen: “Er was een periode dat er geen eten was. De leverancier werd niet betaald werd en dus werden geen voedingsmiddelen gebracht.” Meerdere keren gaat Bosma daarom zelf naar de supermarkt om boodschappen te doen. “Dan eten de bewoners ook veel later hun hutspot in onze gezamenlijke woonkamer.”

Waarom leveranciers niet werden betaald, weet ze niet. “Dat vraag ik me af: waar is dat geld gebleven? Elke bewoner heeft een zorgindicatie en aan die indicatie is een bepaald bedrag verbonden. We zouden daar meer dan riant boodschappen en spelmaterialen van betalen, maar er werd helemaal niks gehaald.”

Een ongeluk met ernstige gevolgen

In Tienray leidde de tekortschietende zorg van De Zorg van Toen zelfs tot een ongeluk met ernstige gevolgen. Op die locatie zit een tengere, broze man van 88 jaar op een ochtend op zijn toilet, als de verpleegkundige die dienst heeft zijn kamer binnenkomt. Ze vraagt naar zijn naam, maar de man reageert niet. Ze besluit hem, zonder bevestiging, zware medicatie te geven. Maar die medicijnen waren voor zijn buurman bedoeld. De man raakt buiten westen en moet worden beademd.

Twee dagen later gaat het opnieuw mis, als de man in zijn eentje aan de wandel gaat. Hij valt met zijn rollator van de trap van het bordes en loopt een forse hoofdwond op. Maar het alarmnummer wordt niet gebeld en zijn familie moet zelf met hem naar de huisarts. De gevolgen van de hoofdwond zijn zo ernstig, dat de man niet meer kan herstellen. Zijn laatste dagen brengt hij door in bed in Tienray. Omdat zijn bedhekjes daar niet omhoog zijn geplaatst, valt de al zwaargehavende man meerdere keren uit bed. Een week later overlijdt hij.

Onafhankelijk calamiteitenonderzoeker Jos van Garderen heeft dit incident. “Ik heb in mijn carrière meer dan honderd calamiteiten onderzocht, maar een zaak als deze ben ik nog nooit tegengekomen. In deze situatie is fout op fout op fout gemaakt.” Uiteindelijk concludeert Van Garderen in zijn rapport dat de dood van de man een direct gevolg was van slechte zorg.

Fraude met declaraties?

“Een calamiteitenonderzoek doen we niet om een schuldige aan te wijzen. Maar ik heb daardoor wel kunnen aantonen dat bewoners die helemaal niet in Tienray woonden, daar gedeclareerd werden. Dat is gewoon fraude,” zo denkt Van Garderen. De locatie van De Zorg van Toen in Ede had namelijk geen contract met een zorgverzekeraar. De zorg die in Ede geleverd werd, is daarom in Tienray gedeclareerd, zodat de zorginstelling alsnog geld kon binnenhalen. De betreffende zorgkantoren laten in een reactie weten nog te onderzoeken wat hier gebeurd is en of er sprake is van fraude.

Dubbel betaald

Ook in de hoofdvestiging van De Zorg van Toen, in de Bilt, ging het mis. Op deze locatie brengen katholieke geestelijken hun oude dag door. Zo heeft de locatie een eigen kapel en kunnen bewoners hun gelovige leven leiden. Maar deze bewoners hebben roerige tijden meegemaakt. Aan de grote tafel, waar zeven vrouwen volledig in het wit gekleed koffie drinken, vertelt een van hen: “Het duurde bijvoorbeeld heel lang voor de kapotte verwarmingsketel werd gemaakt werd. Het was toen ontzettend koud hier.”