“Kijk, toen ik deze vier jaar geleden neerzette, stond hij recht.” Architect Silvester van Veldhoven wijst naar de vlaggenmast in de tuin van zijn monumentale pand in Zutphen. Die staat scheef als de toren van Pisa. Silvester kocht de voormalige stoomwasserij van meer dan honderd jaar oud in 2013 om ‘m in ere te herstellen. Maar door de droogte zakt het pand nu letterlijk onder hem vandaan.
We komen met Silvester in contact voor ons onderzoek Heel Holland Zakt. Hij leidt ons rond door de oude stoomwasserij, waar hij zelf woont en werkt, en waarvan hij de oude bedrijfsruimte verhuurt als locatie. “Daar stond de ketel. Hier hingen de drijfstangen. Prachtig toch?” De IJsselstroom, zoals het pand langs de rivier de IJssel in Zutphen heet, is een gemeentelijk monument. Silvester: “Ik heb het vier jaar geleden gekocht om op te knappen en weer voor de volgende honderd jaar klaar te maken.”
Rugklachten
Silvester en zijn toenmalige partner haalden het hele pand leeg en restaureerden de schoorsteen en de oude luikjes. Ze repareerden de gaten in de muren en pleisterden de buitenmuren. Ze brachten een warmwaterpomp aan om het zo duurzaam mogelijk te maken. Silvester: “We kregen zoveel complimenten toen het af was. We zaten zelfs met het pand in allerlei lifestyleprogramma's.”
A dream come true dus. “Tot ik een keer naar buiten stapte en een stuk pleisterwerk vond hier naast de voordeur.” In het begin dacht Silvester er niet te veel over na. Tot er een scheur volgde en toen nog een. Maar hij realiseerde zich pas echt wat er aan de hand was toen hij pijn in zijn rug kreeg.
Hij neemt ons mee de trap op, naar de bovenverdieping. “Hier zat ik te werken,” vertelt Silvester. “Met het mooiste uitzicht over de IJssel, en ik dacht: wat voel ik toch? Het lijkt wel of ik scheefgroei.” Hij legde een balletje op de vloer en die rolde zo de vloer af. “Er bleek twee centimeter verschil te zitten in de vloer aan de ene kant van mijn bureau en aan de andere kant. Nu leg ik een schuine plaat onder mijn bureaustoel om recht te kunnen werken.”
‘Nog nooit zo droog geweest’
Wat is er dan aan de hand dat de IJsselstroom zo scheef zakt? Silvester heeft wel een idee. “Je moet het zo zien dat hier een dijk is, een terp met de IJsselstroom erop en dan een zijgeul van de rivier, de uiterwaarden en de IJssel. Het pand draait zo van de terp af.”
Had hij dat niet kunnen weten toen hij het kocht? Hij is immers architect en ook nog stedenbouwkundige, vertelt hij. Silvester: “Niet dat het zo snel zou gaan. Dit pand staat hier al meer dan honderd jaar. Oude bewoners vertellen me dat het hier nog nooit zo droog is geweest. Die zijgeul heeft niet eerder zonder water gestaan, en nu al twee jaar achter elkaar. Daardoor zakt de terp in, hij krijgt geen ruggensteun meer.”
Silvester weet niet meer wat hij moet doen. Hij heeft de schuifpui gestut en een plaat onder zijn bureau gemaakt. “Maar dat is symptoombestrijding. Dit is een monument met cultuurhistorische waarde, dat willen we kennelijk met zijn allen behouden. Ik heb daar mijn ziel en zaligheid in gestopt. Maar nu is mijn budget op. Ik kan niet nog eens tonnen uitgeven om de gevolgen van de droogte tegen te gaan. Dan ga ik failliet.”