De rechtbank Noord-Nederland heeft de natuurvergunning van Defensie voor de vliegbasis Leeuwarden vernietigd. Het effect van F-35-gevechtsvliegtuigen op de natuur is niet goed onderzocht, vindt de rechtbank. Ook geeft de rechtbank milieuorganisaties gelijk, die stellen dat de impact van geluid op omwonenden en de natuur veel groter is dan Defensie zegt.
De zaak was aangespannen door verschillende Friese milieuorganisaties (Stichting Groene Ster Duurzaam, de Waddenvereniging, de Leeuwarder afdeling van Milieudefensie, It Fryske Gea, de Friese Milieufederatie en Natuurmonumenten). In het najaar van 2024 kwam de zaak voor de rechter. Toen pleitte het ministerie van Defensie dat het vliegen met F-35’s geen kwaad kan voor de natuur.
Geheime gegevens
Volgens Defensie is de milieu-impact van de F-35 niet anders dan van het vorige toestel, de F-16. De F-35 maakt wel veel meer lawaai. Maar die geluidsimpact is niet meegenomen. Bovendien zijn de berekeningen voor de F-35 door Defensie gebaseerd op geheime gegevens. Dat mag niet, schrijft de rechtbank: “Het geluid en de stikstofemissie van F-16’s zijn omgerekend naar de F-35 zonder dat de gegevens inzichtelijk zijn. Dat is in strijd met het zorgvuldigheidsbeginsel van de Algemene Bestuurswet.”
Theo van Gelder, woordvoerder voor verschillende natuurorganisaties in deze zaak, vindt het goed dat de rechtbank heeft ingegrepen, maar had gehoopt op meer. Defensie mag nu namelijk een nieuwe natuurvergunning aanvragen, maar volgens van Gelder is dat verspilde moeite omdat er sowieso schade aan de natuur is.
“We hadden daarom gehoopt dat de rechtbank zich had uitgesproken over natuurcompensatie", vervolgt hij. De milieuorganisaties willen graag een goede compensatieregeling om de natuurschade van de rondvliegende F-35's te herstellen. Ze hopen nog steeds op een ecologische verbinding tussen twee Natura 2000-gebieden in de buurt van de vliegbasis, de Alde Feanen en de Groote Wielen, zodat er een groter aaneengesloten gebied ontstaat waar de natuur zich kan herstellen.
Uitzondering
“We snappen dat er gevlogen moet worden”, vervolgt van Gelder. Het demissionaire kabinet heeft onlangs een wetsvoorstel ingediend waarmee Defensie uitzonderingen kan krijgen op de milieuregels. Er staat onder meer in dat Defensie zelf mag bepalen hoe en waar de milieuschade door het vliegen gecompenseerd wordt. Zo moet het niet, aldus van Gelder: “Natuurbeheerders uit de buurt moeten betrokken worden bij lokale compensatie.”
De tekst loopt verder onder dit blok.
Na de zomer gaat Pointer weer het land in. We keren terug op plekken waar we eerder een pop-up redactie hadden: Heerlen, Tilburg en Leeuwarden. In de aanloop naar de landelijke Tweede Kamerverkiezingen belichten we verkiezingsonderwerpen, zoals in Leeuwarden de ruimte voor Defensie.
Sietske Inberg van Milieudefensie Leeuwarden, ook een van de eisers, hekelt de uitzonderingspositie van Defensie: “Als een commercieel bedrijf zich zo zou gedragen was er allang gehandhaafd, maar Defensie kan gewoon jarenlang zonder vergunning doorvliegen.”
Vaker problemen vergunning
Defensie heeft namelijk vaker problemen met vergunningen. Zo schreef de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) begin dit jaar nog een kritisch rapport, omdat Defensie zich al langer niet houdt aan milieu- en geluidsregels. Ook op de vergunningen voor de vliegbasis Leeuwarden had de Inspectie eerder al kritiek.
Van de rechter krijgt Defensie nu een half jaar om een nieuwe vergunning in te dienen. Defensie gaat de uitspraak bestuderen en kijkt of ze kunnen voldoen aan een nadere motivering voor de vergunning, zegt een woordvoerder. Ondertussen mag er wel gevlogen worden vanaf de vliegbasis.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
