Situatie

De binnenvaart heeft al jaren het groenste imago van de transportsector. Maar nieuwe eisen rondom uitstoot zetten de schippers voor het blok. De nieuwe verplichtingen houden geen rekening met de levensduur van scheepsmotoren en er is onduidelijkheid over technisch werkende oplossingen. Ook zijn er geen fondsen of subsidies waar binnenschippers een beroep op kunnen doen.

Opdracht

Om bij te dragen aan de vermindering van fijn- en stikstof en CO2 kunnen schippers efficiënter varen, een filter plaatsen, ‘groene’ diesel bunkeren, of een katalysator aanschaffen. Maar aanpassingen zijn duur. Groene diesel is duurder dan gasolie en een nieuwe katalysator kost tussen de 1,5 en 2 ton. Bovendien blijkt dat de gekozen aanpassingen lang niet altijd technisch haalbaar zijn en als je een nieuwe motor kan en wil kopen, dan zijn die op dit moment nog niet op de markt.

Eisen

De Nederlandse binnenvaart bestaat uit 5500 schepen. Daarmee heeft de vloot een vervoersaandeel van 34% in het Nederlandse goederenvervoer. Schepen hebben motoren tussen de 1000 en 1600 pk die 10 tot 40 jaar meegaan. In 2016 zijn normen voor uitstoot vastgesteld, waaraan nieuwe motoren vanaf 2019 en 2020 moeten voldoen. Schippers kunnen investeringen wel uitstellen maar opdrachtgevers en havens gaan ook eisen stellen. Opdrachtgevers willen hun keten vergroenen en om werk te behouden moeten ook de schepen vergroenen. Zo kom je vanaf 2025 Rotterdam niet meer in als de motor niet aan de nieuwe eisen voldoet.

Extra probleem

De helft van de vloot vaart met een bemanning tussen de 50 en 70 jaar oud die, na jaren van crisis, de noodzakelijke investering in vergroening niet terug kan verdienen. Schippers varen door tot ze kunnen stoppen en het schip naar de sloop gaat. Zo komt vergroening niet op gang én krijgen starters geen kans. En als een starter al mogelijkheden ziet, vragen banken minstens 20 procent eigen geld. De problemen in de binnenvaart hebben ook consequenties voor de hele transportsector. Een binnenschip tot 80 meter neemt in één keer de vracht mee van 45 vrachtwagens. Zonder binnenvaart loopt het wegverkeer vast en neemt de milieuvervuiling toe.

Toekomst

Ongeveer 200 van de 5500 schepen experimenteren met verschillende manieren van vergroening. Om ervoor te zorgen dat veel meer schepen daarvoor kiezen en vooral ook die met oudere motoren, moet er volgens de branche een nauwkeuriger uitstoot-meetsysteem komen. Zodat vast te stellen is of er misschien met minder hoge investeringen ook milieuwinst is te behalen.

In het regeerakkoord is sprake van een zogenoemde Green Deal voor de verduurzaming van onder andere de binnenvaart, maar het is nog onduidelijk of de sector op support en financiële steun kan rekenen.