De verbouwing van de spoorlijn tussen Rotterdam en Hoek van Holland tot metro, viel met een prijskaartje van bijna 500 miljoen euro veel duurder uit dan verwacht. En de gemeenteraad kijkt al vele jaren machteloos toe. Hoe kan het dat democratische controle ontbreekt bij zo’n groot project?
Toen de verbouwing van de Hoekse Lijn in 2017 begon zou deze metrolijn in 5 maanden klaar zijn en 312 miljoen euro kosten. Dat werd uiteindelijk 2 jaar en de kosten voor het project vielen uiteindelijk 175 miljoen euro duurder uit. “Inclusief metrorijtuigen is het totaal zelfs 600 miljoen euro. Een hoop geld voor iets wat er al was”, zegt journalist Bram Logger van Vers Beton in de reportage.
Luister naar deel 6 uit de ReportersNL zomerserie Gemeentelijke Geschillen:
De Hoekse Lijn (Vers Beton)
De Hoekse Lijn ging tot 2017 door het leven als spoorlijn. Maar als onrendabele lijn wilde NS van het spoor af, en plannen om de lijn om te bouwen tot metro bestonden al sinds 1993. De metro is goedkoper te exploiteren dan de trein, waardoor de subsidie die voor de treinverbinding van zes miljoen euro per jaar werd betaald kon worden afgeschaft.
Kostenoverschrijdingen
De verbouwing tot metrolijn werd in september 2019 grotendeels afgerond. Helemaal af is de metrolijn nog niet. Onderdeel van het metroplan is om het voormalige station Hoek van Holland strand te verleggen naar het strand zelf. Het oude treinstation lag sinds de dijkversterkingen in de jaren 70 namelijk 900 meter van het strand af. Dit laatste stukje metrolijn moet volgend jaar af zijn.
Dat de ombouw van de Hoekse Lijn zoveel duurder is geworden valt te wijten aan verschillende problemen. Zo was de spoorbeveiliging veel duurder dan verwacht. Bovendien was het project in veel deelprojecten opgeknipt. Deze ingewikkelde constructie met veel verschillende bedrijven en dus veel overleggen en afstemmen, bleek tijd en geld te kosten.
Gemeentelijke Geschillen
De Hoekse Lijn is de zesde aflevering van de ReportersNL-zomerserie over gemeentelijke geschillen. In samenwerking met onze zeven regionale partners volgen we de meest spraakmakende kwesties in de gemeenteraad. Met zondag 22 augustus om 19.45 uur op NPO Radio 1 in samenwerking met Vers Beton: hoe de Hoekse Lijn ontspoorde.
Bij al die kostenoverschrijdingen staat de gemeenteraad van Rotterdam buitenspel. De raad geeft in 2007 zijn fiat aan het metroplan van de Stadsregio Rotterdam, een samenwerkingsverband van 15 gemeenten in de regio. Dat plan, dat lang in de la blijft liggen, kost dan 70 miljoen euro. In 2013 nemen de burgemeesters en wethouders van de Stadsregio het besluit tot aanleg van de metrolijn, voor 312 miljoen euro. Het besluit uit 2007 is de laatste keer dat de raadsleden, de gekozen volksvertegenwoordigers, iets beslissen over de Hoekse Lijn. Hoe kan dat?
In de Stadsregio zitten alleen burgemeesters en wethouders van de aangesloten gemeenten, maar geen raadsleden. Raadsleden kunnen de burgemeesters en wethouders alleen een advies meegeven voor de vergaderingen in de Stadsregio, maar mogen niet stemmen.
Bekijk de animatie die Spot on Stories maakte voor Vers Beton:
Gebrek aan democratische controle
Omdat de Hoekse Lijn onder de Stadsregio valt, vanaf 2014 heet het samenwerkingsverband de Metropoolregio, kan de gemeenteraad niet beslissen over kostenoverschrijdingen en andere malheur die op het project af komt. “Echt democratische controle is er niet”, zegt hoogleraar Klaartje Peters.
In heel Nederland worden steeds meer taken van gemeenten naar dergelijke samenwerkingsverbanden overgeheveld, maar omdat raadsleden er dan niet meer over kunnen beslissen is de controle weg. “Dat hebben we zo slecht geregeld in Nederland, dat onze volksvertegenwoordigers van de deelnemende gemeenten er eigenlijk niet meer aan te pas komen”, zegt Peters.
Luister naar een eerdere uitzending van ReportersNL over de Hoekse Lijn:
