Wie twijfelt over vaccinatie hoeft niet alleen te kiezen tussen wel of niet vaccineren. Er is nog een derde optie, zo lezen we op tal van websites van homeopaten: ‘homeopathische profylaxe’. Het zou ‘aantoonbaar’ net zo’n goede bescherming tegen ziektes bieden als vaccineren. Wat is dit voor middel? Dat blijkt lastig om te achterhalen, merken wij in ons onderzoek naar vaccineren. Wetenschappelijk bewijs dat het werkt kunnen wij niet vinden, al denken veel homeopaten daar zelf anders over.
Ook de Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken (NVKP) prijst ‘homeopathische profylaxe’ (hp) aan als alternatief voor het Rijksvaccinatieprogramma. De NVKP speelt een grote rol in het vaccinatiedebat. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat de NVKP één van de belangrijkste bronnen van informatie is voor ouders over vaccinatie.
'Net zo effectief als vaccineren'
Profylaxe betekent voorbehoeding; een middel dat toegediend wordt om een ziekte te voorkomen. De NVKP beweert dat hp, ‘dus het geven van homeopathische geneesmiddelen, een net zo hoge effectiviteit heeft als een vaccin.’ Dat zou blijken uit jarenlang onderzoek van de Australiër Isaac Golden, die internationaal groot aanzien geniet onder homeopaten vanwege zijn ervaring met hp.
De NVKP vervolgt: ‘Dus, als u wilt voorkomen dat uw kind de bof, mazelen, kinkhoest of een andere infectieziekte krijgt en u kiest er voor uw kind niet te laten vaccineren, dan is dit een methode die aantoonbaar net zo’n goede bescherming geeft als vaccinatie en gegarandeerd zonder de schadelijke gevolgen van de vaccins.’
De NVKP stelt dus dat hp ‘aantoonbaar’ even werkzaam is als regulier vaccineren, en dat hp een geneesmiddel is. Hoe ziet dat geneesmiddel eruit? En hoe werkt het precies? Op verschillende sites van homeopaten lezen we omschrijvingen van het middel die iets duidelijker maken waar het over gaat.
Homeopathische verdunningen
Zo schrijft een homeopaat: ‘Deze vorm van preventie bestaat uit het geven van homeopathische verdunningen van bepaalde stoffen.’ Een ander schrijft: ‘Voor veel mensen is het nog onbekend dat inmiddels bewezen is dat preventieve inname van een specifiek homeopathisch middel een goede bescherming biedt tegen bepaalde ziekten. Hierdoor is het mogelijk om u of uw kind te beschermen tegen o.a. hersenvliesontsteking en tropenziekten.’
HP wordt oraal ingenomen
Het gaat dus om verdunningen van bepaalde stoffen die moeten worden ingenomen. En, niet onbelangrijk, die middelen zouden ons beschermen tegen ernstige aandoeningen als hersenvliesontsteking. Hoe ziet dit geneesmiddel eruit? Zijn het pillen? Is het een drankje? Het antwoord op die vraag vinden we weer bij een andere homeopaat: ‘HP wordt oraal ingenomen in de vorm van Globules (kleine korrels), een prik is niet aan de orde.’ Er worden dus homeopathische verdunningen van bepaalde stoffen ingenomen in de vorm van korrels.
Maar daarmee zijn nog niet alle vragen beantwoord. Want om welke stoffen gaat het dan? Hoe ver worden die verdund? En vooral: hoe werkt dit precies? Op die vragen biedt homeopaat Martin de Munck antwoord. Hij is de oud-voorzitter van de NVKP en hij heeft een schat aan informatie over HP op zijn site staan, grotendeels rechtstreeks overgenomen van Australiër Golden.
‘De homeopathische profylaxe is een methode waarbij er homeopathische middelen worden gegeven, die dikwijls als grondstof de ziekteverwekker hebben. (…) Het resultaat is niet dat er antistoffen worden gemaakt. Ons immuunsysteem werkt niet alleen via antistoffen. Ook geheugencellen spelen een belangrijke rol in het adequaat reageren op een ziekteverwekker. Deze geheugencellen hebben als het ware een databank met plaatjes van ziekteverwekkers. Als er een indringer langskomt dan onderzoekt de geheugencel of het deze indringer al eens eerder heeft gezien. Als dat het geval is dan wordt het lichaam aangezet om op dezelfde effectieve wijze als de vorige keer te reageren. Bijvoorbeeld door het aanmaken van de juiste antistoffen. HP levert aan de databank van de geheugencel een plaatje, zonder dat de daadwerkelijke ziekteverwekker langs is geweest.’
Geen molecuul meer aanwezig
De Munck legt ook uit hoe van deze ziekteverwekkers de profylaxe wordt gemaakt. Onder de kop ‘De veiligheid van homeopathische profylaxe (HP)’ schrijft hij: ‘Homeopathische geneesmiddelen worden gemaakt door een proces van verdunnen en schudden. Dit wordt potentiëren genoemd.’ Dit verdunning wordt zo vaak herhaald dat er volgens De Munck na 12 stappen geen molecuul van de werkzame stof meer aanwezig is in het middel. ‘Dit is overigens voor tegenstanders van homeopathie de reden dat homeopathische geneesmiddelen niet kunnen werken.’
De Munck werpt hier een vraag op die ons ook bezighoudt: hoe kán dit werken? Een middel waar geen of amper werkzame stof in zit, kan dat echt ziektes voorkomen? En als blijkt dat hier helemaal geen bewijs voor is, mogen deze homeopaten dan wel zomaar dergelijke gezondheidsclaims doen? Daarvoor duiken we in vermeende bewijzen voor hp en in de wet- en regelgeving omtrent alternatieve geneeswijzen. Daarover later meer.
