Het Friese ‘Lyts Tolsum’ is een leer- en zorgboerderij voor kinderen en jongeren met een autistische beperking en gedragsproblematiek. ‘De meesten hebben een vrijstelling van de leerplicht,’ vertelt Ernst Rusticus, eigenaar van Lyds Tolsum. We spreken hem voor ons onderzoek Onderwijs. Op de boerderij krijgen zij dagbesteding en leren praktijkvaardigheden en het lukt regelmatig ook toch een schooldiploma te halen. Ernst geeft het onderwijs in samenwerking met een school uit de regio. Maar de gemeenten die de zorg voor deze jongeren financieren, willen niet dat de zorgboerderij onderwijs geeft.
Ernst en zijn vrouw zijn veehouders en hebben daarnaast ook ervaring in het onderwijs. ‘De kinderen komen hier voor dagbesteding, maar dat vind ik te weinig. Want elk mens kan leren.’
Vastgelopen in het onderwijs
‘We hebben hier jongeren die al vanaf hun derde een probleem hebben in de schoolse situatie. Dan zijn ouders tien jaar op zoek (naar een oplossing, red). Ze kunnen niet lezen, ze kunnen niet rekenen. Ze verbergen hun autisme en beperking achter gedrag, daardoor blijven ze achter in het leren. Hier pakken we dat weer op. Doordat we hier één-op-één met een team begeleiders met ze werken lukt het.’
De jongeren die Lyts Tolsum begeleidt zijn vastgelopen in het onderwijs, maar volgens Ernst kunnen zij wél leren. Ze leren bijvoorbeeld tuinieren, dieren verzorgen, op de tractor rijden en technische vakken zoals elektrotechniek. ‘Ze komen hier met een vrijstelling en ik probeer ze weer in het regulier onderwijs terug te krijgen, maar ze moeten eerst vertrouwen krijgen.’
‘Ik noem het educatie’
De afgelopen jaren neemt het aantal kinderen met een vrijstelling van de leerplicht toe en dat merkt Ernst ook in het aantal aanmeldingen. ‘Er komen er steeds meer. Het onderwijs biedt niet wat ze moeten krijgen en de maatschappij wordt steeds ingewikkelder, steeds sneller. Autisten kunnen daar niet op reageren. Als we ze de puberleeftijd door krijgen, kunnen ze nog heel veel betekenen ook voor de maatschappij. Ik krijg ze het werkproces in en ook zonder opleiding. Dat ze op de tractor mogen rijden, geeft ze vertrouwen. Dan zie je ze lachen! Van daaruit bouwen we dan stukje bij beetje met activiteiten het leren op waar ze goed in zijn. We geven ook onderwijsondersteuning. Ik mag het alleen geen school noemen, want dan krijg ik problemen. Ik noem het educatie. Dan mag het wel. Zo gek zit Nederland soms in elkaar.’
Sommige jongeren lukt het door de intensieve begeleiding een diploma te halen. Toch willen Friese gemeenten dat het geld dat Lyts Tolsum krijgt alleen wordt besteed aan zorg en niet aan onderwijs. Ernst: ‘De onderwijsinspectie zegt: ‘Prachtig initiatief, alleen lesgeven moet op een school’. Dat hebben wij inmiddels aangepast. Vorig jaar gingen zij één dag naar school en de inspectie gaat er mee akkoord dat ze hier onderwijsbegeleiding krijgen. Alleen de gemeenten (Ernst heeft te maken met drie gemeenten, red.) bijten zich zo er in vast dat onderwijs niet mag.’
Reactie wethouder onderwijs
We vragen Hilde Tjeerdema, wethouder onderwijs in Leeuwarden om een reactie. Tjeerdema: ‘Er zijn wettelijke eisen waar school aan moet voldoen. De onderwijsinspectie heeft school daarop aangesproken en laten weten dat Lyds Tolsum geen onderwijslocatie is.’ De wethouder heeft nog een ander argument: ‘Ik vind het belangrijker dat het niet past bij passend onderwijs, namelijk dat kinderen in de klas begeleid moeten worden. Het allerbelangrijkste is dat die kinderen in een klas met leeftijdsgenoten veel kunnen leren. De samenleving is niet één-op-één. Scholen hebben (sinds de invoering van passend onderwijs, red.) tijd nodig gehad om goeie initiatieven op te starten. Maar school heeft niet stil gezeten, en ik denk dat we die een kans moeten geven.’
Nieuwsbrief
Wil je op de hoogte blijven van dit onderzoek? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief. Wij sturen je dan elke twee weken de nieuwste artikelen over het onderzoek.
