De Oezbeekse familie Babayants verblijft al sinds november 2024 in een kerk in het centrum van Kampen. Het gezin van zes vluchtte 11 jaar geleden om veiligheidsredenen naar Nederland. Na talloze procedures besloot de overheid dat het gezin niet mag blijven en moet worden uitgezet. Dochter Ariana (14) is inmiddels in Nederland geworteld: "Om een keer in een echt huis te zijn, was een fijn gevoel."
Het is een zonnige vrijdagochtend als we voet zetten in de kerk Open Hof in het centrum van Kampen. In de drukke dorpsstraat is de hoge kerktoren onmisbaar. Met een groot paars spandoek aan de buitenkant waar ‘kerkasiel’ op staat, wordt duidelijk gemaakt dat er meer gaande is dan het zijn van een klassieke kerk.
Sinds november 2024 is de kerk namelijk ook het huis voor de familie Babayants. Als ze naar buiten gaan, worden ze opgepakt en naar alle waarschijnlijkheid uitgezet.
Een nieuw leven in Nederland
Het gezin van zes verliet 11 jaar terug Oezbekistan en vluchtte naar Nederland. Al die tijd woont het gezin in een AZC in Emmen, maar ze kregen nooit een verblijfsvergunning. Kinderen Aram (20), Ariana (14), Amelia (11) en Aleksa (3) en ouders Karina en Alexandr hebben in Nederland een nieuw leven opgebouwd.
Zo heeft Aram een mbo IT-opleiding afgerond. Hij kan niet wachten om in het werkveld aan de slag te gaan. Ariana kan zich amper iets van haar geboorteland herinneren. Hier in Nederland gaat ze naar school, heeft ze vriendinnen en hobby’s als dansen en acteren. Dit is haar thuis. Als Ariana groot is, wil ze actrice worden. Moeder Karina wil graag aan de slag gaan als verpleegkundige.
Maar na talloze procedures besluit De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) vorig jaar dat de familie niet in Nederland mag blijven.
24/7 onafgebroken kerkdienst
In de zomer van 2024 wordt het gezin opgepakt. Ze worden naar de luchthaven gebracht en alles lijkt erop dat ze op het vliegtuig naar Oezbekistan worden gezet. Op het laatste moment beslist de rechter dat het niet doorgaat. Voor het gezin een traumatische ervaring.
Dominee Kasper Jager hoort via een vertrouwenspersoon, die zich inzet voor gezinnen die uitgezet dreigen te worden, over de familie Babayants. Er wordt hem gevraagd of hij iets voor het gezin kan doen. En zo begint hun inmiddels maandenlange verblijf in de kerk.
Het gezin krijgt kerkasiel aangeboden door de wijkgemeente Open Hof. "Zolang er een kerkdienst gaande is, mogen de autoriteiten de kerk niet betreden", legt dominee Jager uit.
Kerkasiel is volgens de Raad van Kerken iets dat alleen in uiterste nood moet worden ingezet. Bijvoorbeeld als er voor vluchtelingen bij uitzetting een levensbedreigende situatie kan ontstaan, of wanneer hun mensenrechten ernstig geschonden dreigen te worden.
Een half jaar wonen in een kerk
Hoewel wonen in een kerk niet gewoonlijk is, voelt het binnen huiselijk aan. Om de kerkdiensten 24 uur per dag door te laten gaan, moet er altijd één voorganger aanwezig zijn en twee vrijwilligers. Deze keer is er een viering met meditatieve dans aan de gang. Mensen dansen en daaromheen wordt gezongen en gebeden. Verder is er koffie, thee, koekjes, en maken mensen een gezellig praatje.
Dochter Ariana (14) en moeder Karina vinden we in een kamer vol speelgoed, een piano en gewichten om mee te sporten. Een enthousiaste Ariana vertelt over de vriendinnen die ze in haar tijd in het AZC maakte: "Een keer mocht ik bij een schoolvriendin thuis slapen. Om een keer in een echt huis te zijn, was een heel fijn gevoel."
Ariana komt de dagen door met online school- en pianolessen. Er komt speciaal iemand langs in de kerk om haar dat te leren. Moeder Karina doet wat ze ‘thuis’ ook zou doen: "Ik moet voor de kinderen zorgen, koken, wassen, noem maar op. Het leven gaat gewoon door."
Gewortelde kinderen
In het geval van het gezin Babayants zijn de kinderrechten van hun gewortelde kinderen Ariana en Amelia de reden voor hun kerkasiel. Gewortelde kinderen zijn kinderen die langer dan 5 jaar in Nederland verblijven, maar nog geen verblijfsvergunning hebben gekregen.
Het Kinderpardon zorgde in 2013, en later nogmaals in 2019, voor enige bescherming voor deze kinderen. Door de regeling kregen gewortelde kinderen de kans om in Nederland te mogen blijven. Maar daar waren strenge voorwaarden aan gebonden.
Er ontstond zoveel kritiek op deze regeling dat deze na 2019 werd afgeschaft. Dit betekent dat Ariana en Amelia nu tussen wal en schip vallen. Hoe het nu verder moet met hen, en andere gewortelde kinderen, blijft onduidelijk.
Ariana en Amelia zijn niet de enige
Volgens cijfers van het IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) uit 2024 zijn er momenteel 421 kinderen die al 5 jaar of langer op een definitief besluit over hun verblijfsstatus wachten. Organisatie Defence for children zegt hierover: "Het kunnen je buren zijn, of klasgenoten. Maar hoe Nederlands deze kinderen zich in hun hoofd en hart ook voelen, ze hebben nog steeds geen verblijfsvergunning die hun het recht geeft om hier te morgen blijven."
Mylène Tabernal, persvoorlichter bij Defence for Children: “Er is voor gewortelde kinderen nu een oplossing nodig. Het gaat hierbij niet om instroom (waar het huidige beleid zich erg op lijkt te richten, red.), maar om kinderen die hier al jarenlang zijn. Kinderen voor wie ontwikkelingsschade dreigt als zij worden uitgezet, omdat zij in alles Nederlands zijn, behalve op papier.” Toch denkt Tabernal dat in het huidige politieke klimaat er niet snel een nieuw soort kinderpardon komt.
Detentie
De oudste zoon Aram (20) vertelt dat zijn gezin gezamenlijk bidt voor zijn vriend Isaac (16). Isaac Imuse en zijn familie komen uit Nigeria en werden onlangs voor de tweede keer opgepakt en in detentie gezet. Het lukte de Babayants niet meer om contact met hem te krijgen. Inmiddels is bekend dat het gezin Imuse op het vliegtuig naar Nigeria is gezet.
De familie Babayants weet helaas ook hoe het is om in detentie te zitten, door de overheid omschreven als ‘een gesloten gezinsvoorziening’ (GGV). Vooral voor de kinderen was het moment dat zij in 2024 werden opgepakt een traumatische ervaring, vertelt moeder Karina.
Ariana: "Ik werd wakker met politieagenten om mijn bed. Ze zeiden: 'Pak snel je kleren en ga met ons mee'. Het is bizar dat dit is gebeurd." Met een busje werd het gezin onverwachts opgehaald, zonder afscheid te kunnen nemen van wie dan ook. Dagenlang zaten ze in een gebouw vast, zonder te weten hoelang het zou duren.
Ernstige schade
Esther Stomphorst, leidinggevende cliëntenzorg bij STIL, begeleidt mensen zonder verblijfsvergunning op sociaal, juridisch en medisch vlak. Esther komt al 11 jaar op voor kinderrechten van met name gewortelde kinderen, en staat de familie Babayants bij.
Stomphorst: "Wetenschappelijk is aangetoond dat het in langdurige onzekerheid leven voortdurende stress bij kinderen bezorgd. Familie Babayants verblijft hier al elf jaar. Dat betekent dat de kinderen hier hun leven hebben opgebouwd. Er is hier sprake van gewortelde kinderen die wij terugsturen naar een land dat zij niet kennen."
Geen onzekerheid meer
De familie Babayants voelt veel liefde voor Nederland. Maar tegelijkertijd is het voor moeder Karina moeilijk te verkroppen dat ze geen verblijfsvergunning krijgen. Ze legt uit dat de kinderen ingeburgerd zijn, de taal spreken, net als zijzelf. Karina: "Het is niet eerlijk dat we na zoveel jaar uitgezet worden."
Het eerste wat ze doen als ze een verblijfsvergunning krijgen? Ariana: "Wakker worden zonder onzekerheid. Ik kijk ernaar uit dat ik de onzekerheid en stress kan loslaten."
Joris en de ongedocumenteerden
Presentator Joris Linssen komt eenmalig met een nieuw programma: Joris en de ongedocumenteerden. Hierin spreekt hij met mensen zonder verblijfsvergunning, hun naasten en de vrijwilligers die hen bijstaan. Met een mogelijke nieuwe wet zouden hun activiteiten strafbaar worden.
Joris en de ongedocumenteerden wordt zondag 31 augustus om 19.30 uur uitgezonden bij KRO-NCRV op NPO 2.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
