We spreken Ron Meyer voor ons onderzoek naar laaggeletterdheid in samenwerking met de Pointer pop-up in Heerlen.

Laaggeletterdheid is één van de aandachtspunten van de Alliantie Heerlen-Noord. Dat project is in het leven geroepen om de sociale ongelijkheid de komende generatie aan te pakken en om de leefbaarheid en veiligheid in de oude mijnstad te vergroten.

Mijnwerkerskolonie

“Is het mijn verdienste dat ik ben gaan studeren en mijn vriendje van vier huizen verderop niet?” vraagt Ron zich hardop af op zijn werkplek op de derde etage van het Heerlen-Noordse Corneliushuis, dat de architectuur heeft van een oude koeltoren uit de mijnbouw. “Nee”, beantwoordt hij zijn eigen vraag. “Dat komt gewoon omdat mijn ouders er altijd op hamerden dat studeren belangrijk is, en die van mijn vriendje niet.”

Ron groeide op in Zeswegen, een oude mijnwerkerskolonie in Heerlen-Noord. In de jaren ’50 en begin jaren ’60 was dat een gebied met enorm veel welvaart vanwege de mijnindustrie. Zijn opa en overgroot-opa werkten nog in de mijnbouw. Na de plotselinge sluiting van de mijnen, veranderde Heerlen-Noord in een plek met veel armoede, slecht onderhouden woningen, veelal laagopgeleide bewoners, gezondheidsproblemen en laaggeletterdheid.

Nu Heerlen-Noord door het Rijk is aangewezen als één van de twintig focusgebieden van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid, wil Ron daar voor eens en voor altijd verandering in brengen.

Generatie-effect

“We hebben te maken met een generatie-effect dat we moeten doorbreken”, zegt Ron. “De 40’ers van nu verander je niet meer. Maar als we de leefomgeving van kinderen die nu opgroeien beter maken, kunnen zij dat vanaf het begin bijbrengen aan hún kinderen.”

Neem bijvoorbeeld de aanpak van laaggeletterdheid. Die kan wat Ron betreft niet vroeg genoeg beginnen. “Je kan inzetten op vakdocenten in het volwassenenonderwijs en reguliere onderwijs, maar als je daar begint, ben je eigenlijk al te laat. Je moet terug naar de peuteropvang. We zien dat landelijk 90 procent van de doelgroepkinderen naar de peuteropvang gaat. In Heerlen is dat maar 54 procent. Terwijl de taalontwikkeling daar al begint. Daar moet je wat aan doen. En eigenlijk moet je nog verder terug. De consultatiearts, de GGD-arts, die moeten eigenlijk ook al wijzen op het belang van de peuteropvang.”

Tegelijkertijd is het volgens Ron zaak om degene die het in de toekomst ‘beter doen’ dan hun ouders vast te houden in Heerlen, om de nieuwe generatie op te voeden. “Als mensen mij introduceren, zeggen ze vaak ‘hij woont nog steeds in Heerlen-Noord’. Dat vind ik zo erg. Hoezo ‘nog steeds’. Alsof ik hier weg zou moeten gaan omdat ik gestegen ben op de sociale ladder. Nee. We moeten zorgen dat het aantrekkelijk is om hier te blijven wonen.”

Financiering

Om echt verschil te maken, is volgens Ron wel structurele en integrale financiering nodig. Daar ontbreekt het de Alliantie Heerlen-Noord nog aan. “We hebben hier nu bijvoorbeeld de VoorleesExpress via de bibliotheek. Dat zijn vrijwilligers die bij de 75 kwetsbaarste gezinnen thuis langsgaan om samen met de ouders voor te lezen. Dat zou ik veel breder en langer willen doen, maar daar heb je wel geld voor nodig.”

“En de oplossing zit bij laaggeletterdheid ook echt in de samenwerking tussen partijen. Als het de consultatiearts opvalt dat ouders laaggeletterd zijn, moet die dat eigenlijk doorgeven aan de toekomstige kleuterjuf van het kind. Maar daarop letten en dat aankaarten kost die arts extra tijd, dus misschien moet die daar wel voor betaald worden. Als je als programma een paar miljoen aan integraal geld hebt, kun je daar veel meer richting aan geven.”

Volgens Ron is het Rijk ‘aan de tekentafel’ vergeten om structureel geld te reserveren voor de focusgebieden van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid, waardoor het programma nu afhankelijk is van allerlei losse subsidiepotjes. Daardoor kan Ron voor alsnog minder stappen maken dan hij zou willen. Toch heeft hij er vertrouwen in dat het Rijk nog over de brug gaat komen. “Het besef dat individueel succes niet alleen je eigen verantwoordelijkheid is, maar ook afhankelijk is van je leefomgeving, is er nu gelukkig veel meer dan 10 jaar geleden.”