Schiedammer Rineke Nieuwenhuizen knikt naar de haven achter ons. Hoewel de klok al 20.00 slaat zijn de kranen van de nabijgelegen scheepswerf nog volop in bedrijf. Achter een smalle strook groen zien we de knalrode boeg van een offshore-schip, dat door constructiebedrijf Huisman Equipment wordt voorzien van een nieuwe boortoren.

‘Een relatief stil schip,’ vult haar buurman aan. ‘Maar je had hier rond de jaarwisseling moeten zijn. Toen lag er één die de buurt uit zijn bed trilde. Echt zo'n lage, zware brom die in je hoofd gaat zitten en alles overstemt.'

Klik hier voor opname die een buurtbewoner maakte. Om de bromtoon te horen heb je een goede koptelefoon nodig.

Klachten over dit soort geluidsoverlast horen we vaker. Regelmatig wijzen kijkers ons op de invloed van Laagfrequent Geluid, oftewel LFG. Brom- of zoemtonen die moeilijk op te sporen zijn voor milieudiensten, maar grote invloed hebben op mensen die er gevoelig voor zijn. Onze interesse is daarom al snel gewekt wanneer we vorige maand een mail ontvangen van Fred van der Drift, medewerker van milieudefensie in Schiedam. Ook in zijn buurt hebben bewoners last van een bromtoon, maar over de bron is hier geen twijfel. Bewoners en milieudienst weten precies waar het geluid vandaan komt.

De Bromtoon

Toch betekent dat niet dat er iets aan gedaan wordt. Het gevolg van een interessante maas in de wet Geluidhinder, zo zien we in de stukken die we bij elkaar puzzelen over wat we maar De Bromtoon van Schiedam noemen.

Zowel bij de gemeente als bij de Milieudienst Rijnmond (DCMR) gaan de klachten al jaren terug. Onderzoek wijst uit dat de bron inderdaad de werf van Huisman is. Volgens milieuambtenaren is het probleem niet het volume, dat valt binnen de grenzen van de vergunning. Het probleem is toonhoogte, waar namelijk geen eisen aan zijn gesteld. Laagfrequent geluid draagt ver en wordt door de lange golven slecht geabsorbeerd door gebouwen, bomen of andere obstakels. Oorzaak is vaak een compressor, turbine, of zoals in Schiedam: scheepsmotoren. In de maanden dat de schepen liggen afgemeerd, moet stroom voor computers, verwarming en airconditioning door het schip zelf worden opgewekt, omdat er geen stroom aan de wal is.

De gemeente erkent de overlast, maar zegt niet in te kunnen grijpen, omdat de wet niet voorschrijft hoeveel laagfrequent geluid er mag worden veroorzaakt. Extra eisen stellen kan ook niet in een nieuwe vergunning, want die gaat alleen over gebouwen en schepen die van Huisman zelf zijn en niet de schepen van klanten. Het enige wat de gemeente Schiedam kan doen is Huisman vriendelijk vragen om maatregelen te nemen, maar afdwingen via een handhavingstraject kan niet.

‘Pas na 10 klachten in actie’

En zo is een impasse geboren. Van der Drift is razend en stapt deze zomer met dertien buren naar de rechter: ‘De gemeente zet nul komma nul druk, terwijl Huisman hier miljoenenprojecten heeft liggen. Daar moet ruimte in zitten om bewoners hier tegemoet te treden.’

‘Natuurlijk hoort geluidsoverlast er een beetje bij als je hier woont. Maar ik woon hier al 30 jaar en vroeger was het lang niet zo erg,’ aldus buurvrouw Rineke Nieuwenhuizen die de rechtszaak ondersteunt. ‘Toen was er overdag wel herrie, maar niet 24 uur per dag.’ Een andere buurtbewoner valt haar bij. Ook hij slaapt vaak in de woonkamer, omdat de herrie in de slaapkamer erger is. De gemeente heeft via het zogenoemde ‘Huisman-protocol’ wel geprobeerd om in samenspraak met het bedrijf tot vermindering van de overlast te komen, maar dat helpt volgens hem niet.

‘Regelmatig horen we een irritant geluid. Soms zelfs zo hard dat je er van naar binnen moet. We hebben nu een Whatsapp-groep om overlast te melden, want we hebben gemerkt dat de Milieudienst pas vanaf een klacht of 10 in actie komt. Ze sturen dan iemand langs om te praten over tijdelijke oplossingen, zoals het verleggen van schepen of bepaalde generatoren tijdelijk uitzetten. Prima, maar een duurzame oplossing is dat natuurlijk niet.’

Walstroom

Volgens de bewoners is die oplossing er wel. Zo zou walstroom - een krachtstroomvoorziening waar de schepen op kunnen inprikken - een uitweg bieden uit de patstelling. Maar dat is ingewikkeld om aan te leggen en duur. Niet alleen Huisman, maar ook de andere bedrijven in de haven zouden dan miljoenen moeten investeren die moeilijk terugverdiend kunnen worden. Het is technisch gezien namelijk een flinke opgave, zo laat een woordvoerder van Huisman Equipment ons weten. De schepen die Huisman verbouwt, beschikken niet over een walstroom-aansluiting en de benodigde voltages verschillen bovendien sterk per schip. ‘De indruk wordt gewekt alsof wij pertinent tegen zijn, maar dat is niet zo. We doen wat we kunnen, zo lang er nog geen constructieve oplossing is. We plaatsen bijvoorbeeld dempers op schoorstenen, we veranderen de positionering van schepen aan de kade, plegen burenoverleg en houden mensen op de hoogte van mogelijke overlast via Facebook. Maar tegelijkertijd moeten onze werkzaamheden wel door kunnen gaan en houden we ons aan de wet- en regelgeving, inclusief de afspraken die gemaakt zijn met de gemeente Schiedam.’

De gemeente zelf blijkt terughoudend met het beantwoorden van vragen, vanwege de rechtszaak die later deze zomer zal starten. Op onze vraag wat handhaving nu precies in de weg staat, herhaalt de gemeente dat Laagfrequent geluid niet is opgenomen in de regels omtrent geluidshinder, waardoor het wettelijk niet erkend wordt. Gemeenten kunnen hierdoor niet ingrijpen als er klachten worden ingediend. De vergunning die aan Huisman is verstrekt biedt ook geen handvaten, want die gaat niet over de schepen die in onderhoud worden aangeboden.