“We staan voor een enorme opgave. Het aantal meldingen dat wij binnenkrijgen is inmiddels gestegen van 83 gemeentes in februari 2019 tot 203 gemeentes in augustus 2020. Voor uw beeld: we schatten in dat er ongeveer 1 miljoen woningen in Nederland op termijn te maken krijgt met funderingsproblemen door bodemdaling. Dat proces wordt versneld door de toenemende droogte. Onze berekeningen gaan uit van een totaalbedrag van zestig miljard euro, om de problemen aan te pakken.”
Aan het woord is Dick de Jong, directeur van het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek, het KCAF. In de statenzaal van de provincie Utrecht spreekt hij bestuurders uit het hele land toe op een congres over de risico’s van die bodemdaling. We zijn hierbij voor ons onderzoek Heel Holland Zakt. De Jong maakt het probleem duidelijk met een simpele vergelijking. “Zestig miljard. De Deltawerken kostten tien miljard.” Droogjes: “We hebben hier dus zes Deltawerken te pakken.”
Ministerie van Wonen
We spreken Dick de Jong na afloop. Het grote probleem waar burgers tegen aan lopen als ze te maken krijgen met een verzakkend huis door bodemdaling, is dat ze nergens kunnen aankloppen. De gemeente is het eerste aanspreekpunt. “Maar die hebben de kennis vaak niet huis,” zegt De Jong. En niet alle gemeenten zijn doordrongen van de urgentie. Vooral niet omdat het probleem voor veel gemeenten relatief nieuw is. Daarom zou een loket Wonen, onder regie van de Rijksoverheid, heel goed zijn. Een Ministerie van Wonen zou het beste zijn. Daar kunnen alle dossiers dan ondergebracht worden die te maken hebben met wonen. Want dat is een enorme opgave voor de komende jaren.”
Aanpak gemeentes verschilt
Er zijn een aantal gemeentes waar ze hun burgers goed bijstaan wanneer ze te maken hebben met funderingsproblematiek. Dat zijn die gemeentes waar het al langer speelt: Zaanstad, Gouda, Schiedam, Rotterdam. Levinus Jongmans van de gemeente Zaanstad: “We zijn van ver gekomen. Ook bij ons was dit probleem tien jaar geleden niet op de kaart. Inmiddels staan we onze burgers bij met raad en daad, en wijzen we ze op de mogelijkheden van financiering. Ik zie dat veel gemeenten worstelen met het probleem en ik ben het eens met Dick de Jong dat de overheid de regie zou moeten nemen.”
Banken staan niet te springen
Ook in Schiedam hebben ze zelf het wiel moeten uitvinden om hun burgers bij te staan wanneer hun huizen gaan zakken. Eelco Schippers is van het Servicepunt Woningverbetering Schiedam. Dat is al in 2004 opgericht. “En eigenlijk alleen omdat de politieke wil er is. We hebben het geluk dat we hier al die jaren colleges hebben zitten die geld uit trekken om echt te helpen. Zo is het mogelijk om bij ons goedkope leningen af te sluiten om je fundering aan te pakken. Vrijwel iedereen komt daarvoor in aanmerking. Dat is welkom, want de banken staan niet te springen om te financieren op dit moment. We krijgen geen ondersteuning van het Rijk, we financieren dit uit eigen middelen.”
“Rijk: neem de regie!”
Dit maakt duidelijk dat gemeenten hun eigen beleid voeren als het gaat om hulp bij funderingsschade. De kennis moet er zijn, de middelen en de politieke wil om dit beschikbaar te stellen. “En juist nu de problemen van verzakkingen zich door het hele land manifesteren, is het nu de tijd voor de overheid om de regie naar zich toe te trekken”, zegt Dick de Jong. “Er is een Fonds Duurzaam Funderingsherstel. Daar kun je als burger een beroep op doen, maar dan moet jouw gemeente zich daarbij hebben aangesloten. Dat gebeurt niet altijd, want gemeenten moeten dan ook garant staan. Ik zeg: leg die garantstelling bij het Rijk neer, waardoor die drempel voor gemeenten wordt weggenomen. En neem de regie. De gemeenten hebben al zoveel op hun bordje op dit moment, en dit is voor hen niet te behappen.”
