“Help! Ik heb iets stoms gedaan. Ik heb een naaktfoto gestuurd naar mijn vriendje en nu staat ie op Instagram.” Een eerste melding die hulporganisatie Helpwanted krijgt van een slachtoffer van online shaming: het ongewenst delen van naaktbeelden op internet. Helpwanted helpt dit meisje onder meer door te proberen de naaktfoto zo snel mogelijk offline te halen. Werken sociale platforms hieraan mee? En wat is eigenlijk hun verantwoordelijkheid als het gaat om het ongewenst delen van naaktfoto’s?

“Platforms hoeven niet zelf pro-actief de content voortdurend in de gaten te houden”, vertelt media-advocaat Olaf Trojan. “De regel is: Notice and Take Down. Dat wil zeggen: als je als hosting provider een melding krijgt van het delen van onmiskenbaar onrechtmatige content op jouw platform, dan moet je de melding afhandelen, anders kun je aansprakelijk worden gesteld.”

Melding afhandelen

Dit betekent dus dat een platform niks hoeft te doen totdat iemand komt klagen (‘Notice’). Als dit klagen overduidelijk terecht is, moet de content offline worden gehaald (‘Take-Down’), anders niet. Trojan: “Een melding afhandelen wil dus niet altijd zeggen dat de content offline wordt gehaald. Het kan namelijk zo zijn dat het geen onmiskenbaar onrechtmatige foto of filmpje betreft. Een dansfilmpje dat een meisje zelf op TikTok (een sociaal platform, red.) plaatst en dat iemand anders op zijn Instagram zet met de nodige comments erbij: dat is niet perse onrechtmatige content. Kinderporno uiteraard wel en wraakporno ook.”

online shaming

‘De jongen op wie ik verliefd was gooide mijn naaktfoto in appgroepen en lachte me uit’

Isa en Merel zijn 13 als ze slachtoffer worden van online shaming. Bijna 10 jaar later hebben zij daar nog steeds last van.

Het idee achter Notice and Take Down is dat private partijen dit soort meldingen over illegale content op internet zoveel mogelijk zelf afhandelen. Overigens blijft altijd de mogelijkheid openstaan om als slachtoffer naar de rechter te stappen of om aangifte te doen.

Telegram reageert niet op meldingen

Als jouw naaktfoto ongewenst online staat, kan je zelf een melding doen bij een sociaal platform. Facebook heeft bijvoorbeeld een soort meldknop waarmee je berichten kunt rapporteren:

Rapporteren op Facebook

Een organisatie als Helpwanted kan je daarbij ook helpen. Zij zijn trusted flagger: dat wil zeggen dat zij korte lijntjes hebben met veel sociale platforms, waaronder Facebook, en dat de meldingen die zij doen met prioriteit worden behandeld.

Simone Belt werkt bij Helpwanted en heeft ervaring met dit soort meldingen: “De meeste platforms reageren snel. Een naaktfoto die ongewenst op Instagram staat, wordt binnen een paar uur verwijderd.” Helpwanted krijgt ook meldingen over Telegram, de online berichtendienst die het mogelijk maakt om oneindig grote chatgroepen aan te maken. Dit kan bij bijvoorbeeld Whatsapp niet. In bepaalde chatgroepen op Telegram worden maandelijks duizenden foto’s en video’s verspreid van onder andere minderjarige meisjes. De tienduizenden leden in die groepen verspreiden ook contactgegevens van expose-slachtoffers.

Meisjes worden geexposed op chatapp Telegram

Naaktbeelden van honderden slachtoffers per maand in Telegram-groepen gedeeld

Duizenden afbeeldingen en foto’s van jongens en meisjes verspreid in chats.

Belt: “Telegram reageert nooit op onze meldingen. We mailen naar een speciaal mailadres van Telegram als er illegale content wordt gedeeld, maar we hebben nog nooit een reactie gehad.” Overigens heeft Telegram zelf op haar website de volgende tekst staan:

“All telegram chats and group chats are private among their participants. We do not process any requests related to them.”

Kun je Telegram juridisch aanpakken?

Telegram lijkt zich dus niet te houden aan ‘Notice and Take Down’. Wat kun je juridisch dan beginnen tegen Telegram als jouw naaktfoto ongewenst is gedeeld? Olaf Trojan: “Het hoofdkantoor van Telegram zit in Dubai, maar de eventuele schade (van het ongewenst delen van naaktbeelden via de dienst, red.) laat zich hier voelen. Het uploaden van de foto gebeurt ook in Nederland. Een Nederlandse rechter kan dus een vonnis opleggen, ook al bevindt de beklaagde zich in het buitenland. Dat vonnis van die Nederlandse rechter moet dan wel in Dubai ten uitvoer worden gelegd. Dat kan hypothetisch wel, maar in de praktijk zie je dit niet gebeuren. Het is nogal een lang en ingewikkeld proces waar je als particulier niet aan gaat beginnen.

Telegram reageert ook niet op verzoeken van Pointer om een reactie

Wil je op de hoogte blijven van dit onderzoek?

Elke week sturen we je onderzoeksverhalen, tips van de redactie, en verhalen die je nog van ons kan verwachten.

Makers