Herken je dit: je komt iemand tegen met een handicap of een beperking en weet niet precies wat je moet zeggen of doen? Mensen met een zichtbare beperking krijgen vaak te maken met (onbedoelde) pijnlijke opmerkingen of onhandige acties. Daarom maakten we een top 5 met tips, op basis van de meest genoemde ergernissen in ons onderzoek Beperkt toegang. Waar kunnen we met zijn allen alerter op zijn in de omgang? En wat kunnen we zelf doen aan een betere toegankelijkheid?
Praat altijd tegen iemand zélf
Het is een van de ergernissen die het meest genoemd worden: ‘Ze praten niet rechtstreeks met mij, maar over mijn hoofd heen met degene die bij mij is.’ Het bezorgt mensen met een beperking een vernederd gevoel. “Alsof we niet voor onszelf kunnen praten”, zegt rolstoelgebruiker Jeanette Chedda. “Het is superpijnlijk en gênant.” Praat dus altijd rechtstreeks met iemand zelf, op dezelfde manier als je met ieder ander zou doen.
Vraag eerst of iemand hulp nodig heeft
Sommige mensen zijn geneigd om een blind of slechtziend persoon direct bij de arm te nemen en te helpen oversteken. Of ze pakken ongevraagd iemands boodschappen in bij de supermarkt. Zo’n actie komt uit een goed hart natuurlijk. Maar Noortje van Lith (rolstoelgebruiker) legt uit dat ze dit niet heel fijn vindt. “De dingen die ik zelf wel kan, wil ik ook het liefst zelf doen.” Eigen regie houden waar dat kan, daar gaat het om. Kortom: duw nooit zomaar iemands rolstoel of neem iemand niet onverwachts bij de arm. Stel altijd eerst de vraag of iemand hulp kan gebruiken.
Zet je fiets of auto goed weg
Misschien herken je dit wel van jezelf: je hoeft maar heel even de supermarkt in en zet je fiets dus praktisch voor de deur. Daar ben je vaak niet de enige in. Op veel plekken staan scooters en fietsen op het trottoir, of auto’s half op de stoep geparkeerd. Daarmee blokkeren ze onder meer de ingang van winkels en de geleidelijnen die blinden en slechtzienden een tastbare ondersteuning bieden. Jennifer Brouwer bijvoorbeeld ervaart de openbare ruimte als een ware hindernisbaan. “Dan moet ik uitwijken naar het fietspad waar ik nog net niet door een scooter aangereden word. Ook voor mensen in een rolstoel zijn al die obstakels lastig.” Het advies is helder: zet je fiets of auto op de daarvoor bestemde plekken, dan staan ze niemand in de weg.
Behandel iemand niet als zielig
“Wat goed dat jij zelf in de trein zit.” Of: “Dat is toch ook geen leven in zo’n ding?” Het zijn opmerkingen die rolstoelgebruiker Salma Belmoussa regelmatig krijgt. “’Dat je dat allemaal kan ondanks je beperking!’, hoor ik ook vaak. Ik laat het maar van me afglijden.” Jeanette Chedda merkt hetzelfde: “Dan kijken mensen met zo’n zielige blik naar je. Ze onderschatten je heel erg. Ik bén niet zielig.” Dit type ervaring horen we van veel mensen met een zichtbare beperking. Mensen zeggen iets wat goedbedoeld is, maar de ander een minderwaardig gevoel geeft.
Gebruik de ervaringen van mensen met een beperking
Organiseer je zelf wel eens een evenement, ben je ondernemer of bijvoorbeeld als vrijwilliger bij een vereniging betrokken? Neem de ervaringen van mensen met een handicap dan actief mee. Nodig hen uit bij het maken van plannen, zodat je weet waarmee je rekening moet houden om een bijeenkomst of plek toegankelijk te maken. Niemand die dit zo goed weet als de doelgroep zelf. Rolstoelgebruiker Amber van Ginneken: “Voor ons is het geen ver-van-mijn-bed-show, wij kunnen vanuit onze ervaring meedenken. Als wij een stem hebben, kunnen we ook meedoen. Dat begint in je eigen buurt. Aanpassingen hoeven helemaal niet moeilijk te zijn. Het begint met moeite doen om ons te begrijpen.”
