“Het aantal aanvragen bij de jeugd-GGZ is spectaculair toegenomen de laatste jaren. De cijfers waarin jongeren aangeven hoe gelukkig ze zijn, dalen voor het eerst in decennia. Je hoort het in de verhalen en ziet het in de grote getallen: jongeren kunnen de druk bijna niet meer aan.” Jos Ahlers, gepromoveerd in de sociale psychologie, doet al jaren onderzoek naar generatie Z, grofweg geboren tussen 1995 en 2012.

Opgevoed door curlingouders

Het grote onderscheid met voorgaande generaties: Gen Z-ers zijn opgevoed door curlingouders. “Deze vaders en moeders zijn extreem beschermend over hun kinderen, die mogen niet falen. En dat leren ze dus ook niet. Maar als je niet faalt, leer je ook niet hoe je hier mee om moet gaan. Als je nooit mag vallen, leer je niet hoe je op moet staan.” Ouders van nu hebben zelf een moeilijke start gehad in de jaren tachtig, zegt Ahlers. “Zij wensen dat niet voor hun kinderen en gooien de beuk erin.” En dan is er natuurlijk het internet. “Vorige generaties faalden vaak buiten het zicht van moeders en vaders. Deze ouders zien alles, weten alles.”

Niet gefilterd door Harmen Siezen

Gen Z is de eerste generatie die alleen een wereld kent met internet en sociale media. Ze zijn digitaal opgegroeid en kunnen zich een offline wereld niet voorstellen, zegt Ahlers. “Online en offline zijn termen voor oude mensen, die gebruiken zij niet. Het leven heeft voor deze generatie twee verschijningsvormen: digitaal en live. En dat is volledig met elkaar versmolten.”

Je zou denken: als je stress ervaart door sociale media, stop er dan mee, ga van die platforms af. Maar dat is makkelijk gezegd, vindt Ahlers. “Dat is heel moeilijk, jongeren managen hun leven via sociale media. Nieuws, entertainment, zelfs school gaat via een app. Daar kun je niet aan ontkomen. Sociale media zijn ook zo gebouwd dat mensen terugkomen.” En daarbij komt deze informatie ongefilterd binnen. “Via Tiktok en Snapchat krijgen ze van over de hele wereld realtime informatie binnen rechtsreeks via de telefoon. Er zit geen Harmen Siezen meer tussen (voormalig nieuwslezer van het achtuurjournaal, red.).”

Elk moment een nieuwe crisis

In de formatieve jaren, de jaren waarin jongeren zichzelf vormen en volwassen worden, worden ze om de oren geslagen met crisisprikkels. “Elk moment is er weer een nieuwe crisis. De eurocrisis, de hypotheekcrisis, 2 jaar covid. Daardoor heeft deze generatie ook 2 jaar socialisatie gemist.”’ En ze moeten veel kiezen. “Ze moeten al heel jong een profielkeuze maken en beslissen welke richting ze op willen. Ze hebben extreem veel keuzes.”

Hulp vragen geen taboe

Jongeren van Gen Z hebben vaak een psychisch label. Autisme, ADHD of depressie bijvoorbeeld. “Jongeren vragen sneller en makkelijker om hulp als het niet goed gaat. Dat taboe is voor een deel afgenomen. In combinatie met grote druk leidt dat tot een sprong in hulpvragen.” En dan zijn er dus die curlingouders. “Als je kind een diagnose heeft, kan je op school uitleggen waarom hij of zij iets minder goed meekomt. Ouders willen dat dichtgetimmerd hebben. Het hoort allemaal bij de manier waarop wij jongeren opvoeden. Het voorkómen van problemen.”