Als je de TikTok-video’s moet geloven, zijn er veel mensen met een ‘suikerverslaving’. Soms wordt zelfs beweerd dat suiker verslavender is dan cocaïne. Pointer Checkt duikt in de wetenschap en onderzoekt wat er klopt van deze verhalen. We legden onze suiker-vragen voor aan Hanno Pijl, endocrinoloog en hoogleraar diabetologie bij het LUMC.
Wat is het verschil tussen natuurlijke en toegevoegde suikers?
Natuurlijke suikers komen van nature voor in voedingsmiddelen. Voorbeelden zijn fruitsuikers, suikerbiet en melksuiker.
Toegevoegde suikers worden aan een product toegevoegd voor de smaak en textuur. Deze komen dus niet van nature in dat product voor. Je vindt ze vaak in producten met weinig voedingsstoffen, zoals frisdrank, koek, snoep en sauzen.
Waarom vind je suiker zo lekker?
Hanno Pijl: “Toen we nog als jagers en verzamelaars leefden, kwam suiker nauwelijks voor in onze voeding. Het zat eigenlijk alleen in honing en fruit. Als je dat tegenkwam, at je er zoveel mogelijk van. Dat we suiker lekker vinden, komt doordat ons brein een mechanisme heeft dat zo’n reactie oproept.”
Eet jij te veel suiker?
Nederlanders eten gemiddeld 110 gram suiker per dag, oftewel 28 suikerklontjes. Je lichaam maakt geen onderscheid tussen natuurlijke en toegevoegde suikers: alle suikers worden op dezelfde manier verwerkt. Dat betekent niet dat je fruit moet laten staan. In tegenstelling tot producten met toegevoegde suikers bevat een stuk fruit namelijk óók vitamines, mineralen en vezels.
Hierdoor is het lastig om een bovengrens te bepalen voor het gebruik van suikers. In producten met positieve gezondheidseffecten, zoals fruit, groenten en zuivel zitten namelijk ook suikers. Het advies van European Food and Safety Authority (EFSA) is dan ook om de inname van toegevoegde suikers zoveel mogelijk te beperken.
Pijl geeft ook aan dat we te veel suiker consumeren: “Vanaf het moment dat de industrie suiker uit suikerbieten is gaan halen, is het overal ingestopt. Omdat wij het zo lekker vinden, kopen we die producten massaal. Op de lange termijn heeft dat negatieve gevolgen voor onze gezondheid.” Deze overconsumptie vergroot onder andere het risico op overgewicht, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten.
Kun je verslaafd raken aan suiker?
Pijl: “De mechanismen in onze hersenen die maken dat we suiker zo lekker vinden, zijn dezelfde als die bij cocaïneverslaving een rol spelen. Op een bepaalde manier zou je dus van een ‘verslaving’ kunnen spreken, maar het is geen echte verslaving.”
Wetenschappelijk gezien kun je een cocaïneverslaving niet vergelijken met het genieten van suiker. Het Voedingscentrum stelt in de Pointer Checkt-aflevering dat je bij het stoppen met suiker geen ontwenningsverschijnselen krijgt, zoals wel gebeurt bij drugs.
Pijl: “Stoppen met suiker is lastig omdat je het lekker vindt. Maar je krijgt geen echte onttrekkingsverschijnselen, behalve misschien wat hoofdpijn, zoals bij het stoppen met koffie.”
Is suiker verslavender dan cocaïne?
Online gaat vaak de claim rond dat suiker verslavender is dan cocaïne. Daarbij wordt verwezen naar een muizenonderzoek waarin muizen mochten kiezen tussen water met suiker of water met cocaïne. Ze kozen vaker voor suikerwater en kregen ontwenningsverschijnselen toen ze moesten stoppen.
Pijl: “Wat dit onderzoek eigenlijk laat zien, is dat muizen suiker lekkerder vinden dan cocaïne. Je kunt dat verslaving noemen, maar het ligt genuanceerder. Wat werkt bij muizen, werkt bij mensen vaak heel anders. Je kunt dus niet op basis van muizenonderzoek stellen dat suiker verslavender is dan cocaïne – dat zou je bij mensen moeten testen.”
Suiker activeert net als cocaïne dopamine in de hersenen, maar cocaïne doet dat in veel sterkere mate. Pijl: “Van cocaïne kun je echt afhankelijk worden, en van suiker niet.”
Geen verslaving, toch een probleem
Wetenschappelijk gezien kun je niet verslaafd raken aan suiker, en je kunt zeker niet stellen dat het verslavender is dan cocaïne. Toch eten we in Nederland te veel suiker, simpelweg omdat we het lekker vinden. Volgens Pijl zou er iets aan het aanbod moeten veranderen om dat terug te dringen.
Foodwatch pleit al jaren voor wettelijke limieten aan toegevoegde suikers en een verbod op kindermarketing voor junkfood. Ook de Consumentenbond riep fabrikanten op te stoppen met misleidende suikerclaims.
Uit nieuw UNICEF-onderzoek blijkt dat er wereldwijd inmiddels meer kinderen met obesitas zijn dan met ondergewicht. Het aantal kinderen met obesitas steeg van 3% naar 9,4%. UNICEF waarschuwt niet alleen voor de gezondheidseffecten, maar ook voor de economische schade: tegen 2035 kan de wereldwijde impact oplopen tot ruim vier biljoen dollar per jaar.
Om risico’s op ziektes te verminderen, is het belangrijk om je suikerinname terug te dringken. Het Voedingscentrum biedt hiervoor praktische tips en een gratis app waarmee je eenvoudig kunt checken hoeveel suiker er in een product zit.
Pointer Checkt: Is suiker verslavender dan cocaïne?
"Zo kom jij van je suikerverslaving af!" Online vliegen de tips voorbij om jou van je zoetekauw af te helpen. We zouden allemaal verslaafd zijn aan suiker en het zou zelfs verslavender zijn dan cocaïne. Bestaat er zoiets als een suikerverslaving? En is suiker echt verslavender dan cocaïne? Wat zegt de wetenschap hierover? Dat zoeken we voor je uit.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
