Een groot deel van de kledingindustrie behoort tot de ‘fast fashion’: een industrie die heel snel, hele goedkope kleding produceert. Soms wel met iedere paar weken een nieuwe collectie. Maar die snelheid kent ook een prijs, voor het milieu en mogelijk voor jouw gezondheid. Modejournalist Susan Sjouwerman deelt met ons 5 belangrijke feiten over het gebruik van chemische stoffen in deze industrie.
De fast fashion bedrijven kwamen volgens Sjouwerman op in de jaren ‘90. “Deze bedrijven kraakten de code hoe je zo snel mogelijk kleding kunt produceren. Het gaat vaak om hippe kleding, die vanaf catwalks supersnel vertaald wordt tot iets dat je in de winkelstraat kunt kopen, maar dan voor een betaalbare prijs.”
Om die goedkopere prijs te hanteren, zijn kledingfabrikanten gaan werken met kortere productielijnen en hebben ze veelal eigen fabrieken opgericht, vertelt Sjouwerman. “Maar die snelheid en productievolume hebben een keerzijde. Want het systeem achter fast fashion heeft flinke gevolgen voor het milieu en onze gezondheid.”
Wist jij de volgende 5 dingen al over het gebruik van chemische stoffen in fast fashion?
1. Fast fashion draait om snelheid en synthetische stoffen
Fast fashion draait om snelheid en synthetische stoffen Fast fashion gaat over snelle productie, korte collecties en lage prijzen. Merken als Zara, H&M en Primark, waarvan Pointer Checkt recent kleding testte op giftige stoffen, zijn hierin grote spelers. Zara is zelfs het bedrijf dat fast fashion groot maakte, zegt Sjouwerman. Om die snelheid en lage kosten mogelijk te maken, worden vooral synthetische materialen gebruikt. Volgens Sjouwerman maakt Zara in grote mate gebruik van polyester en andere synthetische stoffen, een trend die ook wordt bevestigd door een onderzoek uit 2024 over de afhankelijkheid van synthetische vezels bij grote modeketens. Deze materialen zijn goedkoper dan natuurlijke stoffen zoals katoen of wol – en daar zit een keerzijde aan.
2. Synthetische kleding bevat meer chemicaliën
Synthetische stoffen als polyester zijn goedkoop en veelzijdig, maar ook chemisch intensief. ‘’Het is een plasticsoort op basis van aardolie,’’ zegt Sjouwerman. ‘’En tijdens de productie komen er grote hoeveelheden CO₂ vrij. Om het kledingstuk verder eigenschappen te geven als kreukvrij, waterafstotend of geurwerend, worden ook stoffen als weekmakers en PFAS gebruikt. Die blijven deels in de kleding achter.’’ De mode-industrie behoort bovendien tot de meest vervuilende sectoren wereldwijd en is verantwoordelijk voor naar schatting tot acht procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Bij de verwerking van katoen en wol worden ook chemicaliën gebruikt, maar doorgaans in kleinere hoeveelheden dan bij synthetische stoffen.
3. Niet alleen jij loopt risico - ook de makers
Langdurige blootstelling aan deze chemicaliën in kleding kan bij consumenten huidirritaties, ademhalingsklachten of zelfs hormoonverstoringen veroorzaken. Maar de mensen die de kleding maken worden het hardst geraakt, vertelt Sjouwerman. “Het is mensenwerk, geen machinewerk. Zij werken dag in, dag uit met stoffen vol chemicaliën.” Volgens een VN-rapport uit maart 2025 worden arbeiders in de textielindustrie nog steeds blootgesteld aan gevaarlijke chemicaliën. Het probleem speelt al jaren, maar blijft ondanks internationale afspraken bestaan.
4. De meeste schade zie je niet
Veel van de gevolgen blijven voor de Europese consument onzichtbaar, omdat ze plaatsvinden in productielanden als Bangladesh, Vietnam en China. “Dit zijn landen waar de regelgeving op dat gebied ook veel minder steng is”, zegt Sjouwerman. Fabrieken lozen verfresten in rivieren, en de mensen die in de buurt wonen worden daar ziek van. “De meeste problemen zien wij niet, want die vinden plaats elders in de wereld.”
In Bangladesh kleuren rivieren zoals de Buriganga regelmatig zwart door lozingen van afvalwater uit kledingfabrieken. Dit vervuilt drinkwater, tast landbouwgrond aan en maakt vissen schaars. De Buriganga is inmiddels een van de meest vervuilde rivieren ter wereld en wordt als ‘biologisch dood’ beschouwd. Volgens IUCN zijn 64 vissoorten bedreigd; zeker dertig zijn al verdwenen.
5. Europese regels beschermen, maar niet ieder bedrijf valt daaronder
Zara, H&M en Primark moeten zich houden aan Europese regelgeving. Maar dat geldt niet voor Shein. Dit populaire Chinese bedrijf is vooral bekend van zijn online webshop, zonder vestiging in de EU. “Zij exporteren hun kleding rechtstreeks vanuit China naar de consument in Nederland,” legt Sjouwerman uit. “Zij hoeven niet aan die wetten en regelgeving te voldoen.” Hierdoor verkocht Shein o.a. kleding die niet voldeed aan de normen voor toxische stoffen, achterhaalde Pointer eerder.
Waarom Shein zich niet Europese regels hoeft te houden, maar H&M, Zara en Primark wel
Een bedrijf moet zich aan Europese wetgeving houden als het een vestiging binnen de EU heeft of producten via een EU-importeur verkoopt. Bedrijven zoals Shein, die direct vanuit China aan consumenten leveren zonder EU-vestiging, vallen grotendeels buiten deze regels. Hierdoor kunnen ze producten aanbieden die niet aan Europese veiligheidsnormen voldoen.
De EU werkt aan nieuwe maatregelen, zoals het schrappen van de belastingvrije invoer voor pakketten onder de 150 euro en het invoeren van een verplichte bijdrage van 2 euro per pakket, om ook deze bedrijven verantwoordelijk te houden.
Wat kun je als consument doen?
Volgens Sjouwerman is tweedehands kleding kopen een goed alternatief. “Kleding die al wat langer op de markt is, is vaak dusdanig vaak gewassen dat er veel minder of geen schadelijke chemicaliën meer in zitten. En het is al gemaakt, dus dat is sowieso beter voor het milieu dan nieuwe kleding.”
Kijk de nieuwe aflevering van Pointer Checkt op het YouTube-kanaal van NPO3.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
