Geen van de artikelen die Pointer Checkt van Zara, H&M en Primark testte, bevatten meer giftige stoffen dan de norm toestaat. Pointer onderzocht kleding van deze drie merken, omdat uit eerder onderzoek bleek dat producten van de populaire webwinkel Shein de gezondheidsnorm voor giftige stoffen wél overschreden. Daarop volgde de vraag van kijkers: hoe zit het dan met kleding van andere bekende merken die in dezelfde landen, zoals China en Bangladesh, produceren en ook tot de fast fashion-industrie behoren?
Eind 2024 onderzocht Pointer Checkt kleding van webwinkel Shein. Twee van de vijf geteste artikelen bleken veel te hoge hoeveelheden ftalaten te bevatten. Dat zijn weekmakers, stoffen die plastic flexibel maken, maar die ook je gezondheid kunnen schaden. Bij hoge concentraties kunnen ze de hormoonhuishouding verstoren, de vruchtbaarheid aantasten en de ontwikkeling van kinderen beïnvloeden. Bij gemiddelde blootstelling zijn deze effecten volgens het RIVM onwaarschijnlijk. Vooral het ftalaat DEHP is daarbij zorgelijk: dit type ftalaat wordt regelmatig aangetroffen in plastic onderdelen van kleding, zoals opdrukken, kunstleer of slippers.
Pointer Checkt besloot na het onderzoek naar Shein om ook andere merken onder de loep te nemen. We lieten in totaal zes artikelen testen: drie paar slippers van de H&M, Zara en Primark, en drie kledingstukken: een taupe herenshirt van H&M, een kindersetje van Primark en een zwart T-shirt van Zara. De slippers kozen we, vanwege het vermoeden dat er weekmakers in zouden zitten. De kledingstukken van H&M en Primark zijn gemaakt van synthetisch materiaal, het shirt van Zara is van chemisch bewerkt katoen.
Wat vonden we?
In geen van de zes artikelen zijn stoffen gevonden die boven de wettelijke grenswaarden uitkomen die zijn vastgelegd in het Europese REACH-akkoord. We hebben de artikelen laten testen op verschillende chemische stoffen, waaronder weekmakers (zoals ftalaten), zware metalen (zoals lood) en nonylfenolethoxylaat (NPEO). Er is specifiek getest op de zware metalen lood en cadmium, omdat deze stoffen schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Zo zijn de slippers gemaakt van PVC, een kunststof waarbij tijdens de productie soms lood of cadmium wordt toegevoegd als stabilisator om het materiaal sterker en duurzamer te maken. Dat kan ertoe leiden dat deze giftige metalen in het eindproduct achterblijven. Ook zijn bepaalde stoffen onderzocht die gebruikt worden bij verfprocessen van textiel.
Zo is in het taupekleurige shirt van H&M een kleine hoeveelheid nonylfenolethoxylaat (NPEO) gevonden: 13,7 milligram per kilogram. Deze stof kan hormoonverstorend werken, maar blijft in dit geval ruim onder de wettelijke limiet van 100 mg/kg. In de H&M-slippers werd 7,5 milligram lood per kilogram gemeten, ver onder de wettelijke grens van 500 mg/kg. Daarnaast is getest op azo-kleurstoffen, een groep potentieel kankerverwekkende kleurstoffen. In geen van de geteste kledingstukken zijn sporen van deze stoffen aangetroffen.
Volgens Stijn Steuperaert, adviseur Milieu en Toxicologie bij het laboratorium waar we de test lieten uitvoeren, is de steekproef niet representatief om uitspraken te doen over de merken als geheel. "We kunnen enkel zeggen dat we voor de geteste chemicaliën hier geen zaken hebben gevonden boven de wettelijke limiet. Uiteraard is een uitgebreider onderzoek nodig met meerdere tests om een uitspraak te kunnen doen of alle kledingstukken veilig zijn of niet. Maar voor de geteste chemicaliën zijn de kledingstukken zeker veilig voor de volksgezondheid."
We gingen ook in gesprek met Susan Sjouwerman, een modejournalist die is gespecialiseerd in duurzaamheid. De testresultaten roepen namelijk ook de vraag op waarom we in de kleine steekproef van Shein-producten wel twee keer een limietoverschrijding van giftige stoffen vonden en bij H&M, Zara en Primark niet. Zij legt uit dat het niet verrassend is dat de onderzochte kleding onder de gestelde limieten blijft. “H&M, Zara en Primark zijn Europese bedrijven en zij moeten zich aan de EU-wetgeving houden, ook als de kleding is geproduceerd in landen als Bangladesh of China. Als jullie te hoge concentraties zouden vinden, dan voldoen ze letterlijk niet aan de wet”, aldus Sjouwerman.
Waarom deze merken het onderzoeken waard zijn
De geteste kleding van H&M, Zara en Primark blijkt volledig veilig voor de relevante chemicaliën die zijn getest. Toch was het volgens modejournalist Sjouwerman logisch om juist deze drie ketens te onderzoeken: “Ja, want het zijn hele grote spelers in de fast fashion markt. En dit zijn ook spelers bij wie in het verleden, ruim tien jaar geleden ook wel eens schadelijke stoffen zijn aangetroffen in de kleding. Toen hebben ze beloofd hun productie schoner te maken.”
Je vindt alle onderzoeksresultaten in dit rapport. Of kijk hier de nieuwe aflevering van Pointer Checkt op het YouTube-kanaal van NPO3.
Pointer Checkt
Bevat jouw kleding giftige stoffen? In deze aflevering onderzoekt Pointer Checkt zes kledingstukken van drie grote populaire winkelketens: H&M, Zara en Primark. De aanleiding voor dit onderzoek is onze eerdere aflevering over het Chinese kledingmerk Shein. Daaruit bleek dat twee geteste producten, een paar badslippers en een regenjas, veel meer ftalaten (beter bekend als 'weekmakers') bevatten dan wettelijk toegestaan. Deze kunnen schadelijk zijn voor je gezondheid.
Wij kregen hierop veel vragen van kijkers, voornamelijk of andere bekende kledingmerken niet net zo slecht scoren, omdat die vaak in dezelfde landen produceren. In de aflevering gaat Benji naar het kledinglab om de resultaten te horen van onze tests, en we spreken modejournalist Susan Sjouwerman over de fastfashion-industrie en gaan langs bij Lowtoxvriendin, die probeert zoveel mogelijk chemicaliën in haar kleding te vermijden.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
