Allereerst waren er flink wat vragen over onze data-inventarisatie naar de wetenschappelijke expertise van de Nederlanders die openlijk Clintel steunen. We waren benieuwd of daar klimaatwetenschappers tussen zaten en omdat het in de wetenschap allemaal draait om publicaties, vergeleken we hun artikelen en citaties met die van de wetenschappers die hebben meegewerkt aan het laatste klimaatonderzoek (IPPC) voor de VN.

Maarten Kaskens vroeg zich daar bijvoorbeeld over af: "In de datasheets van Pointer zie ik geen complete lijst met alle namen en nationaliteiten van Clintel en IPPC. Hoe willekeurig is de lijst van IPPC gekozen en waarom niet gefilterd op alleen Nederlanders?"

De tweet is inmiddels verwijderd, maar omdat meer reacties gingen over dit deel van de uitzending, willen hem toch graag beantwoorden. In onze datasheets kun je de namen zien van alle personen en hoeveel wetenschappelijke publicaties ze over klimaatonderzoek op hun naam hebben staan. Omdat we speciaal benieuwd waren naar of de hoofdboodschap van Clintel openlijk ondersteund wordt door Nederlandse klimaatwetenschappers, was ons startpunt de 61 Nederlandse namen onder Clintel’s World Climate Declaration.

We hebben vervolgens gekozen om dit te vergelijken met 61 willekeurige namen van de wetenschappers die aan het laatste IPCC-rapport hebben gewerkt, omdat er maar één Nederlander aan dat onderzoek had meegewerkt. En een vergelijking met maar één persoon vinden we niet zoveel zeggend. Vandaar dat we keken naar 61 willekeurige personen voor onze analyse.

Wetten van de wetenschap

Een tweet van Clintel-oprichter en wetenschapsjournalist Marcel Crok, via het Twitteraccount van stichting Clintel, gaat ook over deze inventarisatie. "In ieder geval al één foutje gevonden in de lijst van Pointer. Ze hebben mijn eigen klimaatpublicatie niet meegeteld. Foei ;)", tweet hij.

Hij verwijst naar een door hem geschreven artikel dat geplaatst is op de website van Scientific Research Publishing van het tijdschrift Atmospheric and Climate Sciences. Deze uitgever staat echter bekend als een 'predator publisher' en wordt niet serieus genomen als betrouwbare bron voor wetenschappelijke publicaties. Ze staat bekend om haar zeer lakse peer review (kwaliteitsbeoordeling, een toetsing door een vakgenoot) en vrijwel elk artikel zou tegen betaling gepubliceerd kunnen worden.

Het tijdschrift wordt niet door de wetenschappelijke database Scopus geïndexeerd, en komt ook niet terecht in zoekresultaten van Web of Science, de database die wij gebruikten voor onze inventarisatie. Met andere woorden: het artikel van Crok voldoet niet aan de standaarden van een wetenschappelijke publicatie en ontbreekt dus terecht in onze analyse.

Wat verder nog een rol speelt is dat bij de 61 Nederlandse wetenschappers die de World Climate Declaration ondertekenden geen klimaatwetenschappers zitten en dat zij bij elkaar aan vijftien wetenschappelijke artikelen over klimaatonderzoek hebben gewerkt. Dit valt in het niet bij de duizenden wetenschappelijke papers die klimaatonderzoekers hebben gedaan die werkten aan het laatste klimaatonderzoek voor de VN.

Wat is een klimaatonderzoeker?

Ten slotte vroeg het Twitteraccount onder de naam 'Joehoe' zich over onze analyse af: 'Wat maakt een klimaatonderzoeker een klimaatonderzoeker?'. Het is een lastige vraag, zeggen ook klimaatwetenschappers zelf, maar in principe is een klimaatonderzoeker een wetenschapper die actief onderzoek doet naar en publiceert over een of meerdere componenten van het klimaatsysteem. In ruimere zin zou je daar ook de wetenschap onder kunnen rekenen die gaat over milieu, biologie, ecosystemen, geologie. En wetenschappers die zich bezig houden met adaptatie, mitigatie, economische, juridische en sociologische aspecten van klimaatverandering. Klimaatverandering raakt heel veel expertise gebieden.

Maar let op: het actief onderzoek doen en daarover publiceren, is het belangrijkste aspect van de definitie. Dat is wat het verschil maakt tussen zelfverklaarde onderzoekers die 'hun huiswerk gedaan hebben', en daadwerkelijke wetenschappers.

Tijn Berends is klimaatonderzoeker aan de Universiteit Utrecht en hij hielp bij onze inventarisatie. "Wanneer ik een artikel over mijn werk publiceer, en dat artikel komt met succes door de peer review, dan wil dat zeggen dat de reviewers (onafhankelijke experts) hun best hebben gedaan om fouten in mijn werk te vinden, en daar niet in geslaagd zijn. In academia word je dan ook pas als deskundig gezien wanneer je over een onderwerp gepubliceerd hebt."

Goed punt

Overigens vindt Berends wel dat de critici een punt hebben dat het aantal wetenschappers met een bepaalde mening over een onderwerp in wezen weinig zegt. Berends: "Wat telt is de consensus van bewijsmateriaal, dus gereviewde en gepubliceerde artikelen. En wat betreft de opwarming van de aarde stelt de overweldigende meerderheid dat de huidige opwarming vrijwel geheel door menselijk handelen komt, niet door natuurlijke processen, en zeer zeker wel een probleem is (zie bijvoorbeeld dit Cook et al. 2013)."

De juiste grafiek

In de uitzending komt een grafiek aan bod die door Clintel wordt gebruikt om dit argument te ontkrachten. Daar kwamen ook veel vragen over binnen. Waaronder deze van Twitteraccount Tampiethelib: "Waarom werd een juiste grafiek dan niet getoond door de 'experts' om het te weerleggen? Dat was dan een makkie geweest om Clintel te tackelen. Toch?". Deze tweet is inmiddels ook verwijderd, maar we beantwoorden hem desondanks graag.

We hadden inderdaad de juiste grafiek kunnen tonen voor de duidelijkheid. Omdat deze niet in de uitzending zit, laten we hem hierbij alsnog zien. Hieronder de meest recente grafiek over de opwarming van de aarde, inclusief de metingen van de afgelopen honderd jaar. Het laat zien dat de opwarming van de aarde nog nooit zo hoog was en nog nooit zo snel is toegenomen, zoals Peter Kuipers Munneke in de uitzending zegt.

Oliegeld

Veel reacties gaan ook over de link tussen Clintel en de fossiele industrie die in de uitzending wordt aangestipt. We hebben er uitgebreider bij stil gestaan op de site in dit artikel. Onze samenwerkingspartner Follow the Money heeft er uitgebreid over gepubliceerd. Bram vraagt daarover op Twitter: "Ik heb het hele artikel gelezen. Waaruit blijkt precies dat Clintel is opgericht met geld van CFGSEC? Behalve dan dat ze dezelfde oprichter hebben."

Uit ons onderzoek blijkt dat Clintel op twee manieren profiteert van fossiel geld. In de eerste plaats loopt er geld, dat over de jaren heen door ongeveer dertig fossiele bedrijven als lidmaatschapsgeld aan Delphi werd overgemaakt, naar Guus Berkhouts onderzoeksproject CFGSEC. Berkhout is emeritus hoogleraar geofysica en een van de oprichters van Clintel. Vanuit het CFGSEC wordt Clintel opgericht, op dit moment het actiefste klimaatsceptische netwerk van Nederland. Daarnaast stapt Clintel in een klimaatsceptisch netwerk dat al sinds de jaren '90 bestaat en dat met fossiel geld werd opgebouwd door de inmiddels overleden klimaatscepticus Frits Böttcher.

Reacties klimaatsceptici

Naast de berichten op social media kregen we ook veel mails. Een aantal heeft ons op een ander spoor gezet voor vervolgonderzoek. Daar gaan we verder naar kijken. Maar we kregen ook een email van het klimaatsceptische platform Climategate met een link naar haar reactie op de site. De mail was gestuurd door klimaatscepticus Hans Labohm, die ook in onze uitzending te zien is als prominent klimaatscepticus. Stichting Clintel heeft zelf ook een reactie geplaatst op haar website naar aanleiding van onze uitzending. Wij gaan hier niet dieper op in, we staan achter onze uitzending en online publicaties.

Ook veel vragen gingen over wat er nu precies juist en onjuist is van alle zes stellingen uit de World Climate Declaration van Clintel. In onze uitzending hebben we beperkt ruimte, waardoor we niet alle punten hebben ontleed. Maar wie daar wel tijd voor maakt, is klimaatonderzoeker Bart Verheggen. Op zijn blog Klimaat Veranda onderzoekt hij wat er waar is van de stellingen van klimaatsceptici, en in dit artikel richt zijn collega Guido van der Werf zich in een gastblog specifiek op Clintel.

Kamervragen

Ten slotte kregen we ook veel positieve berichten, waarvoor dank. We waren ook blij verrast met het initiatief van Matthijs Sienot (D66) en Lammert van Raan (PvdD) die Kamervragen hebben ingediend naar aanleiding van ons onderzoek. Ze zijn nog niet beantwoord door verantwoordelijk minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat, zodra dat is gebeurd zullen we daar aandacht aan schenken.