Als Minister van Justitie Ferd Grapperhaus eind april Kamervragen over racistische en haatdragende boeken op Bol.com beantwoordt, is hij duidelijk: "Ik acht de verkoop van boeken met nazigedachtegoed om redenen anders dan educatie of cultureel-historische motieven dan ook zeer ongewenst en moreel verwerpelijk. In voorkomende gevallen zal het Openbaar Ministerie bij de verspreiding van dergelijk materiaal conform de Aanwijzing discriminatie optreden.”

Naar aanleiding van ons onderzoek naar deze boeken bij Bol.com doet het Openbaar Ministerie nu onderzoek naar de strafbaarheid van de webshop.

Waar de webwinkel in eerste instantie het niet haar taak vindt om de boeken te beoordelen als haatdragend, laat de webwinkel later in maart weten toch geen platform meer te willen bieden voor deze boeken. Bol.com zegt met experts aan de slag te willen gaan om hen te helpen boeken goed te beoordelen. "Met deze expertise hopen we in de nabije toekomst boeken onderbouwd te kunnen verwijderen", aldus Bol.com. Ze geven aan dat dit proces nog bezig is.

Pointer heeft Bol.com en Amazon.nl recent vragen gesteld over een nieuwe lijst met haatdragende en racistische boeken die via deze webwinkels wordt verkocht. Bol.com heeft naar aanleiding daarvan zeven boeken verwijderd, Amazon.nl elf stuks.Maar dit is nog maar het tipje van de ijsberg.

Amazon.nl onder hetzelfde vergrootglas

Amazon heeft sinds begin dit jaar een Nederlandse website. Voor ons reden om nu ook in te zoemen op Amazon.nl. Komen we daar dezelfde boeken tegen die op Bol.com zijn verwijderd?

De dubieuze uitgevers uit ons onderzoek naar Bol.com vinden we ook terug op Amazon.nl, met overduidelijk racistische, antisemitische en holocaust ontkennende boeken. Enkele provocerende titels zijn bijvoorbeeld 'The Biology of the Race Problem', 'Race and Reality', 'The Homosexual Threat to Civilization: a speech by Heinrich Himmler', 'Was Ist Wahrheit: Die Unverbesserlichen Sieger', 'Die Auflösung Des Osteuropäischen Judentums'. Onder de schrijvers van de boeken zijn veroordeelde schrijvers als Germar Rudolf en beroemde fascisten als Joseph Goebbels, Benito Mussolini en Heimrich Himmler.

Uiteindelijk komen we 116 boeken tegen van vier van de zes uitgevers die we eerder onder de loep nemen bij Bol.com. Eén van die uitgevers is Castle Hill Publishers: zij geeft onder andere "Holocaust Handbooks" uit, waarin de holocaust wordt ontkend, en wordt beweerd dat de holocaust overschat is.

Uitgever Ostara Publications publiceert boeken van white supremacist Arthur Kemp op Amazon.nl. Kemp is eigenaar van The New Observer Online. Deze website uit het Verenigd Koninkrijk kwam in 2016 al in opspraak toen ze T-shirts verkochten met daarop de tekst "Rapefugees Stay away! Not welcome".

Zodra we Amazon hiermee confronteren, halen ze elf boeken van onze lijst uit de verkoop. Dit zijn titels met auteurs zoals Himmler, Goebbels en Rudolf. Op vragen waarom zij het ene boek wel van de webshop halen en de andere niet, krijgen we geen antwoord. Als we voor een tweede keer kijken naar het aanbod op Amazon.nl met nieuwe informatie uit een artikel van ProPublica, komen we opnieuw zeer bedenkelijke auteurs tegen.

Billy Roper en Oswald Mosley

Neo-nazi Billy Roper is zo iemand: leider van Shield Walk Network (SWN). Zijn boeken zijn te koop op Bol.com en Amazon.nl. Vorig jaar mei verstoort de groep nog een holocaustherdenking door met hakenkruizen te zwaaien, antisemitische posters vast te houden en leuzen zoals "6 million more" (een verwijzing naar de zes miljoen omgekomen Joden in de Tweede Wereldoorlog) te roepen.

Nadat we Amazon daarop attent maken, verwijderen ze twee van zijn drie boeken. Ook Bol.com laat weten “boeken geschreven door hemzelf halen we voor nu offline en we gaan meer informatie inwinnen over deze boeken.”

Ook komen we boeken van de zeer omstreden Oswald Mosley tegen. De Britse Mosley doet niet onder voor de grootste nazi’s uit de Tweede Wereldoorlog. In 1930 is Adolf Hitler eregast op zijn tweede bruiloft: een feest dat overigens plaatsvindt in het huis van Minister van Volksvoorlichting en Propaganda Joseph Goebbels. Mosley schrijft een boek met Benito Mussolini, dat nu nog te verkrijgen is bij Bol.com en Amazon.nl

Amazon verwijdert geen van zijn boeken. Ook Bol.com laat de boeken online, “wel gaan we advies inwinnen bij een externe organisatie”, aldus Bol.com.

Naast de twee auteurs stuiten we bij beide webwinkels op nog een dubieus boek. Journalisten van Propublica beschrijven Anschluss: The Politics of Vesica Piscis als: "Een polemiek die de ‘grof ondergewaardeerde’ slachting van 77 mensen door de Noorse neonazistische Anders Breivik in 2011 prijst." Bol.com haalt ook dit boek offline.

In 5 minuten op Amazon

Maar hoe komen deze boeken zo makkelijk op Amazon terecht? De Amerikaanse webwinkel belooft elke schrijver een wereldwijd bereik met Kindle Direct Publishing (KDP). Binnen 5 minuten plaats je je boeken op het grootste e-book platform ter wereld. Er zijn geen uitgevers, boekendeals, eindredacteuren of andere tussenpersonen meer nodig. Zeventig procent van de royalties mag je zelf houden. Het klinkt aanlokkelijk, ook voor mensen met extreem racistisch/antisemitisch gedachtegoed die hun publiek willen vergroten.

De Noorse terrorist Anders Breivik schrijft aan het begin van zijn 1.500 pagina's tellende manifest, voorafgaand aan zijn aanslagen in Noorwegen, dat zijn volgelingen onder andere de 'paperbackdienst' van KDP kunnen gebruiken om zijn boodschap bekend te maken.

Tactiek achter verspreiding haatdragende boeken

Ook de Colchester Collection, een 'online leeszaal' gerund door en voor 'White Nationalists' noemen de zelfservice van Amazon als verdienmodel in hun stappenplan. Hun huidige boekenlijst bestaat uit 1.627 titels die zij via Amazon verspreiden.

Hun stappenplan ziet er als volgt uit:

1. Breid pro-witte leeslijst uit naar 5.000 - 10.000 titels
2. Link naar Amazon om zo een doorklik percentage te verdienen
3. Koppel alle titels op de boekenlijst aan Kindle-formaten die online beschikbaar zijn
4. Voeg categoriën toe die niet per se pro-wit zijn zoals 'Wetenschap', 'Technologie' en 'Wiskunde' (zodat ze door een breder publiek worden gevonden)
5. Identificeer de beste pro-witte auteurs van vandaag en help hen om hun werk te publiceren en te verspreiden

Een kat-en-muisspel waar de kat nooit zal winnen

De grote webwinkels hebben een enorm voordeel in de schaalbaarheid waarop zij producten kunnen verkopen: één plek waar klanten alles kunnen krijgen. Hierdoor hebben zij een enorm voordeel tegenover lokale boekwinkels, die zij steeds meer wegconcurreren. Het nadeel hierbij is dat het moeilijk te controleren valt wat er precies op het platform verkocht wordt.

Amazon en Bol.com verwijderen sporadisch boeken en Bol.com zoekt naar een manier hoe dit in de toekomst aan te pakken. Maar als je via deze reuzen in vijf minuten een boek kan plaatsen, hoe voorkomen deze webwinkels dat dit soort haatdragende boeken op het platform komen? Beleid ten spijt: extremisten zullen altijd een weg proberen te vinden hun gedachtegoed te verspreiden. Het wordt ze nu makkelijker gemaakt dan ooit.