‘Prrt, prrrt. Kijk, daar is er weer een!’ We lopen met Johan Bos in het stadspark Alkmaarderhout. De avond is gevallen en de bat-detector vangt geluiden op van vleermuizen. In amper 10 minuten zijn zeker 4 keer de sonargeluiden te horen, waarmee vleermuizen insecten proberen te vinden. Een belangrijke vondst, want de vleermuis is een beschermd dier. Johan Bos hoopt, als voorzitter van actiegroep Red de Hout, dat het dier hem helpt in zijn strijd tegen kappen van het oude stadsbos, omdat het plaatselijke ziekenhuis wil uitbreiden. We interviewen hem voor ons dossier Dier en bouw.
Het stadsbos wordt in de volksmond gewoon De Hout genoemd en is het oudste stadspark van Nederland. De gemeente stelt 8000 vierkante meter bos beschikbaar zodat het nabijgelegen Noordwest Ziekenhuis Alkmaar kan uitbreiden: een project dat 17 jaar gaat duren. Als het aan Johan Bos en actiegroep Red de Hout ligt gaat dit hele plan niet door: zij strijden tegen de bomenkap en voor behoud van het bos. Inmiddels is de actiegroep gegroeid naar 3700 leden en heeft Bos al 4000 handtekeningen binnen.
Bos vindt het bespottelijk dat de gemeente de beslissing heeft genomen om een deel van het bos beschikbaar te stellen aan het ziekenhuis. Hij vreest voor verstoring van een eeuwenoud natuurgebied. ‘Sommige bomen zijn meer dan 100 jaar oud en die moeten gekapt worden. Een rampzalig idee. De gemeente zegt het te willen compenseren op het ziekenhuisterrein, maar dat is geen openbaar bos. En oude bomen zijn niet zomaar te compenseren met nieuwe sprietjes.’
In de Alkmaarderhout zijn flora en fauna aanwezig die volgens de Wet Natuurbescherming worden beschermd. Zo zit er de boomklever, de bonte specht, de rosse vleermuis en de grootoorvleermuis. Vooral de vleermuis ziet Bos als een ‘trofee-dier’: een beestje dat zijn actiegroep mogelijk kan helpen in de strijd tegen de bomenkap.
Dat er beschermde dieren wonen, wil echter niet zeggen dat de uitbreiding van het ziekenhuis niet doorgaat. Het heeft alleen wat meer voeten in aarde. Zo moet er een ontheffing op de Wet Natuurbescherming worden aangevraagd en moet er rekening worden gehouden met de dieren. Als er schade wordt toegebracht aan de natuur door de bouw, moet dat worden gecompenseerd met ‘compensatiegroen’: er moet op een andere plek natuur worden gecreëerd.
Heeft de actiegroep de diersoorten echt nodig om de strijd te winnen? Bos denkt van wel. ‘Het probleem is dat dit park geen enkele status meer heeft. Het is geen Natura 2000-gebied, het is gewoon een stadspark.’ Dus dan helpt het wel als er beschermde diersoorten zitten. ‘Ja, als je dat kan aantonen, is er een glimpje hoop dat dit bos kan blijven. Zeker wat die vleermuizen betreft, die zijn heel zwaar beschermd.’
Sweco onderzoekt
Internationaal ingenieursadviesbureau Sweco heeft in opdracht van de gemeente Alkmaar een rapport geschreven waar ook de gevolgen voor de natuur in zijn beschreven. In dit rapport staat welke bijzondere planten- en diersoorten er in het bos te vinden zijn en of deze beschermd moeten worden. Bos is zeer kritisch over dit rapport: ‘Het onderzoek is onzorgvuldig uitgevoerd. Wat je leest, is niet hoe de natuur behouden kan worden maar hoe het mogelijk is om de natuur te kunnen slopen en de nieuwe natuurwet biedt nu die mogelijkheid.’
Bos vindt het moeilijk om het natuuronderzoek serieus te nemen. ‘Dit wordt versterkt door het punt dat het onderzoek in de maand december heeft plaatsgevonden. De maand dat de natuur in volledige rust is. Het rapport is met grote haast en met de natte vinger in elkaar geknutseld.’
Geen probleem voor de vleermuis
In het rapport wordt gemeld dat er verschillende soorten vleermuizen, waaronder de rosse vleermuis en de grootoorvleermuis, in het gebied voorkomen: beschermde diersoorten. Maar het onderzoeksbureau schrijft dat de bouw geen problemen oplevert voor het leefgebied van deze vleermuizen. ‘Binnen het bereik van het plangebied bevinden zich voldoende alternatieve groenelementen die als foerageergebied (voedselgebied, red.) kunnen dienen als bomen worden gekapt.’ ‘Met andere woorden’, zegt Bos, ‘moeten de vleermuizen simpelweg een paar andere bomen zoeken… Maar oude bomen, met holten om in te schuilen, worden steeds zeldzamer.’
Volgens Bos is Sweco niet onafhankelijk genoeg om goed onderzoek te doen. Sweco heeft volgens hem in de loop der jaren te nauwe banden gekregen met de gemeente Alkmaar. ‘Kijk, je kunt het natuurlijk niet hardmaken, maar het proeft niet zuiver. Je wil als bureau de gemeente natuurlijk tevreden stellen met je onderzoek ,want dan kun je er weer 1 doen de volgende keer.’ De actiegroep wil dat een onafhankelijk ecologisch adviesbureau een tegenonderzoek doet.
‘Er komt vervolgonderzoek'
We nemen ook contact op met de ecologen van Sweco, die verantwoordelijk zijn voor het natuuronderzoek. Ze laten ons weten wel een interview te willen geven over hoe Sweco natuuronderzoek in het algemeen uitvoert, maar dat ze geen vragen kunnen beantwoorden die betrekking hebben op een lopend onderzoek.
Waarom is het veldonderzoek in december uitgevoerd? Ecoloog David van der Veen: ‘Je kan het verkennend veldonderzoek in december uitvoeren. Het is alleen maar om te zien of er potentie aanwezig is. En die potentie is meer een beeldvormer. Daarna ga je in de juiste onderzoeksperiode, afhankelijk van de diersoort, je verdere veldonderzoek doen.’ Het onderzoek is dus nog gaande en er zal verder vervolgonderzoek plaatsvinden naar de natuur, waaronder de vleermuizen, in de Alkmaarderhout.
