Wie een erfenis krijgt, kan kiezen uit drie opties: de erfenis zuiver aanvaarden (waarbij je zowel de bezittingen als de schulden erft), verwerpen (waarbij je de erfenis weigert) of beneficiair aanvaarden.

Dat laatste houdt in dat je alleen erft voor zover de nalatenschap onder de streep positief is. Er wordt dan eerst een optelsom gemaakt van alle bezittingen en schulden van de erflater. Zijn de plussen hoger dan de minnen, dan krijg je alles wat overblijft nadat de schulden zijn afbetaald. Maar is de schuld hoger dan het vermogen, dan blijft er onder de streep niks over en gaat al het vermogen naar de schuldeisers, waarna de zaak wordt gesloten. Jij blijft dan met lege handen achter, maar draait ook niet op voor de restschuld.

Doe je niets, dan gaat de wet ervan uit dat je de erfenis zuiver aanvaardt. Bij schulden wordt er dan van je verwacht dat jij deze uit eigen zak betaalt in het geval de nalatenschap niet toereikend is. Maar wat nou als je de erfenis (on)bewust zuiver accepteert zonder te weten dat er schulden zijn?

Sinds 1 september 2016 behoort de Wet bescherming erfgenamen tegen onverwachte schulden (de wet BETOS) ervoor te zorgen dat je als erfgenaam minder snel opdraait voor onverwachte schulden. Kom je er binnen 3 maanden achter dat er nog een onverwachte schuld is, dan kun je via de kantonrechter alsnog proberen een machtiging te krijgen om de erfenis beneficiair te mogen aanvaarden.

Juridisch gesteggel

Maar hoe goed beschermt deze wet in de praktijk nou echt? In een artikel van de Amerikaanse nieuwswebsite Business Insider lezen we dat de meerderheid van de verzoeken om een zuivere aanvaarding te wijzigen naar beneficiaire aanvaarding door de kantonrechter is afgewezen. Volgens erfrechtadvocaat Katelijne van Barneveld komt dat door de volgende zin in het wetboek: “Een erfgenaam die na zuivere aanvaarding bekend wordt met een schuld van de nalatenschap die hij niet kende en ook niet behoorde te kennen, wordt, indien hij binnen 3 maanden na die ontdekking een verzoek daartoe, door de kantonrechter gemachtigd om alsnog beneficiair te aanvaarden.”

Over de woorden ‘niet kende en ook niet behoorde te kennen’ ontstaat nog weleens juridisch gesteggel. “Er moet sprake zijn van goede trouw. Als je twijfelde over de nalatenschap had je onderzoek moeten doen”, legt Van Barneveld uit. Zo verwierp de rechter ooit een machtigingsverzoek tot beneficiaire aanvaarding omdat de erfgenaam wist van een openstaande belastingschuld, maar geen navraag had gedaan naar de exacte omvang hiervan. In plaats van de 176.203 euro aan achterstallige belastingaanslagen en premiebetalingen van het bedrijf van zijn partner, vorderde de Belastingdienst ruim vier ton bij de nabestaanden. Dat had hij kunnen weten, oordeelde de rechter, en dus bleef de zuivere aanvaarding in stand en moest de man de belastingschuld uit eigen zak betalen.

“Een onbekende geldlening bij de buurvrouw zou mogelijk wel als onverwachte schuld kunnen worden gezien, omdat die niet oppopt in de administratie als de lening niet schriftelijk is vastgelegd. Er kan dus best gesteggel zijn over wat je redelijkerwijs wel of niet had kunnen of moeten weten.”