In 2007 kregen zo’n 27.000 mensen een verblijfsvergunning op grond van de pardonregeling. De Regeling Afwikkeling Nalatenschap Oude Vreemdelingenwet, beter bekend als de Ranov-regeling, werd in het leven geroepen om achterstallige zaken bij de IND weg te werken.

Deze groep had voor de invoering van de Nieuwe Vreemdelingenwet in 2001 asiel aangevraagd, maar hadden zes jaar later nog geen verblijfstitel. Het doel was met het generaal pardon mensen duidelijkheid te geven en zicht geven op het opbouwen van een leven in Nederland.

Geen paspoort

Iemand die vijf jaar legaal in Nederland verblijft kan Nederlander worden. Uit recente cijfers van het Ministerie van Justitie en Veiligheid blijkt dat elfduizend mensen die onder het generaal pardon in 2007 vielen, niet kunnen naturaliseren, terwijl het overgrote deel dat wel wil.

Veel vergunninghouders hebben niet de documenten die nodig zijn om te naturaliseren: een paspoort en een geboorteakte. Tijdens de totstandkoming van het generaal pardon waren vergunninghouders vrijgesteld van het overleggen van deze documenten, omdat bekend was dat veel mensen die niet hebben.

De meeste vergunninghouders hebben een vluchtachtergrond en zijn om verschillende redenen hun documenten ofwel kwijtgeraakt of hebben deze nooit gehad. Voor een grote groep is ook onmogelijk het land van herkomst te bezoeken om alsnog de benodigde papieren te bemachtigen.

Er wordt geen paspoort verleend bij twijfel aan identiteit en nationaliteit. Veel van de vergunninghouders hebben eerder hun identiteit hersteld, omdat er in tijden van de regeling veel is gefraudeerd. Uit onderzoek van Reporter Radio bleek dat ook de afgelopen jaren veel mensen hun identiteit nog hebben hersteld.

De meeste vergunninghouders zijn tussen de 26 en 35 jaar en wonen al lang in Nederland. Een groot deel van hen heeft op dit moment geen nationaliteit, met alle gevolgen van dien. Vaak hebben ze wel een vreemdelingenpaspoort, maar dat geeft niet dezelfde rechten als een gewoon paspoort. Het is daardoor lastig om te reizen, een hypotheek aan te vragen of om te trouwen. Ook mag je niet stemmen of werken bij meerdere overheidsinstellingen.

Geen uitzondering

Er is al jaren kritiek vanuit ngo’s, hoogleraren en advocaten op het feit dat de Nederlandse regering geen uitzondering wil maken voor deze groep, waardoor ze toch zouden kunnen naturaliseren.

Ook Kamerleden zijn kritisch, zoals Jasper van Dijk van de SP. "Er is totaal geen inlevingsvermogen vanuit de regering over de grote problemen waar deze mensen tegenaan lopen. We hebben niet voor niets een generaal pardon gehad, laat hen dan ook volledig meedoen", zegt Van Dijk tegen Reporter Radio.

Druk zetten bij instanties

Marine uit Groningen kreeg in 2007 een verblijfsvergunning door het generaal pardon, maar kan niet naturaliseren, terwijl ze dat erg graag wil.

Ze is 21 en woont sinds ze één is in Nederland. Haar familie vluchtte uit Armenië. Vorig jaar probeerde Marine aan documenten te komen door af te reizen naar haar geboorteland, maar zonder succes. Ze studeert rechten maar kan eenmaal afgestudeerd een aantal beroepen niet uitoefenen, zoals rechter of notaris, omdat je voor die functies een Nederlands paspoort moet hebben. Ze wordt iedere dag hiermee geconfronteerd, tot grote frustratie. "Ik mag al zo lang hier legaal verblijven, ik draai volledig in de maatschappij mee, maar mag toch niet echt meedoen. Dat is erg frustrerend."

Advocatenkantoor Everaert Advocaten probeert nu met een procedure beweging te krijgen bij betrokken instanties. Ze willen dat zoveel mogelijk vergunninghouders voor 1 december hun naturalisatieverzoek indienen bij de gemeente: binnen een jaar krijgen zij dan een beslissing. De kans is groot dat mensen worden afgewezen, maar het kantoor wil dan alle afwijzingen voorleggen aan de minister, om zo opnieuw het probleem onder de aandacht te brengen.