De Monitor peilde de mening onder 600 leraren en ruim 700 zorgcoördinatoren en intern begeleiders in het basis- en voortgezet onderwijs, twee maanden na de sluiting van de scholen half maart. Door onderwijs op afstand tijdens de coronacrisis heeft 26 procent van de docenten meer zicht gekregen op kwetsbare leerlingen. Het gaat om gemiddeld drie leerlingen per school, in de vier grote steden is dat vier. Van de zorgcoördinatoren in het voortgezet onderwijs heeft 31 procent meer kwetsbare scholieren in beeld gekregen. In de vier grote steden gaat het volgens hen om gemiddeld elf leerlingen per school, in de rest van Nederland gemiddeld zeven leerlingen.

Onder kwetsbare leerlingen vallen kinderen die naar het oordeel van de school of instanties (wijkteams, jeugdzorg, politie, Veilig Thuis) extra ondersteuning nodig hebben vanwege hun opstelling op school of hun thuissituatie, bijvoorbeeld bij huiselijk geweld.

Basisschool ‘Samenspel’ in Amsterdam haalde sinds half maart elke week 50 kwetsbare kinderen naar school. Directeur Marijke van Amersfoort: “Wij hebben zelf de meesten van deze kinderen opgespoord, op een stuk of drie, vier na. Die hadden we zelf ook in het vizier, maar daar werd door jeugdhulp specifiek gevraagd om deze kinderen op te vangen. Er zijn twee kinderen waar we de Kind-Ouder-Adviseur hebben ingeschakeld want we dachten dat daar in de thuissituatie ingegrepen moest worden.”

Grotere rol voor school bij jeugdhulp

Scholen zijn daarnaast niet tevreden over de samenwerking met instanties als Jeugdzorg, politie en wijkteams, zo blijkt uit de enquête. Ruim de helft van de leerkrachten op basisscholen (59 procent) en bijna de helft van de docenten op middelbare scholen (47 procent) is van mening dat die instanties de school veel beter moeten informeren over de leerlingen en/of hun gezinssituatie. Ook vindt de helft van de leerkrachten op de lagere school (52 procent), ruim een derde van de docenten op de middelbare school (35 procent) en ruim twee derde van de intern begeleiders (69 procent) en zorgcoördinatoren (72 pro-cent) dat de school een belangrijkere rol moet krijgen in de ‘jeugdhulpketen’. Peer van der Helm, lector residentiële jeugdzorg aan de Hogeschool Leiden, is daar sterk voorstander van: “Op school hebben ze het beste zicht op kinderen. Scholen moeten daarom meer regie krijgen over kinderen met problemen.”

Geen tweerichtingsverkeer

Directeur Van Amersfoort van basisschool Samenspel: ”Een kind komt bijvoorbeeld in aanraking met de politie, dat wordt gedeeld met het Ouder-Kind-Team van de gemeente, maar die vertelt dat niet aan ons. Wij brengen wel casussen aan bij dat team maar er is geen tweerichtingsverkeer. Dat team functioneert veel beter als de school zou aanschuiven. Dan heb je korte lijnen. Als zij een signaal krijgen, ‘er is iets mis met dat gezin’, dan hoeven wij dat niet opnieuw uit te vinden”. Van Amersfoort zou de instanties in de school een plek willen geven: “Als er dan ook nog iemand van Jeugdzorg hier zou zijn, dat we meteen kunnen ingrijpen als we denken dat er iets aan de hand is. Of dat ouders zelf die stap kunnen maken om hulp te gaan zoeken en we het voor hen laagdrempelig kunnen maken.”

Debbie Maas van Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond is daar niet enthousiast over: “Ik weet niet of je als school in de lead zou willen zijn, je rol is onderwijs geven en goed kijken naar de ontwikkeling van kinderen. Maar je hebt wel een belangrijke functie om te signaleren en mee te denken in wat oplossingen zouden kunnen. Dus dat de school een belangrijke rol moet hebben in het netwerk dat je lokaal hebt, dat lijkt me evident”.

Jeugdzorg Nederland laat weten: “Jeugdzorg Nederland moedigt aan dat de jeugdhulpketen verkort wordt en dat de samenwerking tussen scholen, gemeenten en zorg versterkt wordt. Aansluiting bij elkaar vinden moet een absolute prioriteit houden.”