Voor veel studenten is het inschakelen van externe hulp goedkoper dan het betalen van een extra semester collegegeld. Zo ook voor Marjolein*, ze studeert nu bijna tien jaar en haar diplomatermijn nadert. De begeleiding is al maanden ondermaats en de tijd begint te dringen: "Ik moest voor augustus 2019 mijn diploma halen, anders moet ik mijn ontvangen basisbeurs terugbetalen. Vanaf het begin heb ik benadrukt hoe belangrijk deze deadline voor mij is. Voor mijn gevoel is hier sterk met de pet naar gegooid. Om het zekere voor het onzekere te nemen heb ik uiteindelijk het besluit genomen om begeleiding van buitenaf in te schakelen."

Vol goede moed besluit Marjolein in september 2018 om te beginnen met afstuderen. Op dat moment volgt ze de master Museum Studies aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Voor een traject dat normaal gesproken vijf maanden duurt heeft Marjolein een jaar de tijd. Dat zou moeten lukken, maar Marjolein komt bedrogen uit. In contact komen met haar scriptiebegeleider is al een hele opgave. Reacties op haar vele e-mails krijgt ze niet. Uiteindelijk lukt het pas in oktober om een keer kennis te maken. Na dat eerste kennismakingsmoment lijkt elke vorm van contact onmogelijk.

In de maanden die volgen doet Marjolein aanhoudende pogingen om opnieuw in contact te komen met haar begeleider, maar het blijft stil. Ze heeft dringend behoefte aan inhoudelijke begeleiding en een plan van aanpak. "In december hoor ik via een andere student dat mijn begeleider met pensioen gaat. Na diverse afspraken met de studieadviseur en opleidingscoördinator krijg ik eind januari eindelijk een nieuwe begeleider toegewezen."

Begin maart vindt er voor het eerst mailcontact plaats tussen Marjolein en haar nieuwe scriptiebegeleider. Dat klinkt veelbelovend, maar de situatie herhaalt zich. Ook nu blijft het maanden stil. In juni lukt het haar pas om een afspraak te maken met haar begeleider. Op dat moment heeft ze al vanaf oktober geen enkele vorm van begeleiding ontvangen. "Op aanraden van mijn moeder besluit ik scriptiebureau Jansen & Co uit Utrecht in te schakelen." Uiteindelijk haalt Marjolein net op tijd een voldoende voor haar scriptie, maar dat is niet te danken aan de scriptiebegeleiders van de UvA.

"De verschillende opleidingscommissies binnen de UvA hebben aangegeven deze signalen niet terug te zien", legt Annelies van Dijk, woordvoerder van de UvA uit. "In principe hebben de studenten een begeleider die hen voldoende helpt. Daarnaast heeft de UvA een groot aanbod aan gratis cursussen die studenten kunnen helpen in alle stadia van hun proces."

Onze collega's van Brandpunt+ spraken met 'Anne', die haar scriptie voor 1.950 euro heeft gekocht.

De vraag naar scriptiebegeleiding groeit

Marjolein is bij lange na niet de enige scriptiestudent die externe hulp inschakelt. Uit een belrondje met diverse scriptiebegeleidingbureaus blijkt dat zij allemaal een groeiende vraag naar hun diensten ervaren. De concurrentie tussen de verschillende bureaus neemt steeds verder toe.

De afgelopen jaren is het aantal bedrijven dat scriptiebegeleiding aanbiedt fors gestegen. Uit cijfers van de Kamer van Koophandel (KVK) blijkt dat er afgelopen vijf jaar sprake was van een verdubbeling. Op 1 januari 2015 waren er 63 bedrijven economisch actief en op 1 januari 2019 is dit aantal gegroeid naar 128 economisch actieve bedrijven. Het gaat om het aantal ingeschreven bedrijven bij de KVK die in hun bedrijfsomschrijving hebben aangegeven scriptiebegeleiding te verlenen. Bedrijven die scriptiebegeleiding verlenen maar dit niet noemen zijn in deze analyse niet meegenomen. De groeiende vraag, samen met de stijging van het aantal bedrijven, laat een duidelijke maatschappelijke trend zien.

Slechte begeleiding en prestatiedruk

Annemijn van der Schaar van Forbici Scriptiebegeleiding ziet de vraag elk jaar toenemen. Van der Schaar denkt dat de groeiende vraag te wijten is aan verschillende factoren. "Voornamelijk de slechte begeleiding is een veel gehoord probleem. De docenten krijgen er simpelweg niet de tijd voor om studenten goed te kunnen begeleiden. Maar ook culturele factoren spelen een rol: prestatiedruk en faalangst zijn problemen waar studenten tegenwoordig steeds vaker mee te kampen hebben."

Dat prestatiedruk een groeiend probleem is onder studenten bleek al uit een onderzoek van Hogeschool Windesheim vorig jaar. 3134 bachelorstudenten van Windesheim namen deel aan het onderzoek en zijn ondervraagd aan de hand van een vragenlijst. In 2016 geeft 62% van de studenten aan vaak tot zeer vaak prestatiedruk te ervaren. In 2017 groeit dit aantal naar 68,9%. Daarnaast ervaart 60,3% van de studenten dat de druk om te presteren is toegenomen.

Van der Schaar heeft een dubbel gevoel bij haar groeiende onderneming: "Aan de ene kant is het goed dat ik groei, maar aan de andere kant is het kwalijk dat het nodig is en geeft het duidelijk een probleem aan." Martin Riesmeijer van TentamenTrainingen deelt deze mening: "In een ideale wereld is externe scriptiebegeleiding overbodig en zou het niet zo moeten zijn dat je buiten het hoger onderwijs hulp nodig hebt."

Het hoger onderwijs staat onder druk

Bij zowel de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) als het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) is de slechte scriptiebegeleiding in het hoger onderwijs een veel gehoord probleem. De LSVb en het ISO komen op voor de belangen van studenten aan universiteiten en hogescholen in Nederland. Volgens Alex Rutten, voorzitter van de LSVb, is slechte scriptiebegeleiding het meest tastbare resultaat van bezuinigingen in het hoger onderwijs. "Er zijn situaties waarin de studenten heel strikt maar één of twee uur begeleiding krijgen."

De toegenomen vraag naar externe scriptiebegeleiding is geen goede ontwikkeling volgens Kees Gillesse, voorzitter van het ISO. "Het is een symptoom van een hoger onderwijs-systeem dat onder druk staat", legt Gillesse uit. Het hoger onderwijs hoort een totaalpakket te leveren: studenten moeten opgeleid en begeleid worden vanaf het eerste studiejaar tot aan het einde van hun studie. Het wegvallen van scriptiebegeleiding is volgens Gillesse een indicatie dat er iets niet in orde is. "Scriptiebegeleiding kost veel tijd en moet een onderdeel zijn van het lesprogramma, het mag niet zo zijn dat dit door de hoge werkdruk wegvalt."

Kleinschaligheid te koop

De LSVb, het ISO, Van der Schaar en Riesmeijer zijn het met elkaar eens dat extra scriptiebegeleiding buiten het hoger onderwijs niet nodig zou moeten zijn. Gillesse geeft aan dat de oplossing ligt bij de onderwijsinstellingen zelf. "Begeleiding moet geleverd worden en als dat niet meer gebeurt, is het aan het hoger onderwijs om hier verandering in te brengen. Als geld het probleem is dan moet er meer geïnvesteerd worden." Volgens Riesmeijer ligt de oplossing in kleinschaliger onderwijs en meer individuele aandacht. "Het hoger onderwijs wordt steeds grootschaliger. Studenten die externe scriptiehulp inschakelen kiezen er voor om de individuele aandacht en kleinschaligheid te kopen die in het reguliere onderwijs mist."

*Op het inschakelen van externe hulp ligt nog een taboe. Studenten schamen zich, zijn bang dat het invloed heeft op hun beoordeling of toekomstige carrière. Dit laatste is het geval bij Marjolein. Daarom is er gebruik gemaakt van een gefingeerde naam.

Illustratie door Tanne van Bree.