Ik heb geen last van overgewicht, maar ik ben me als geen ander bewust van de risico’s en schadelijkheid van slecht eten. Een afslankcoach die ik onlangs sprak, werd zelfs oprecht kwaad toen ze hoorde over mijn eetpatroon: ‘Je weet niet wat je je lichaam aandoet.’ Die kwam wel binnen.

Maar daarna at ik toch een hamburger met joppiesaus in de snackbar tegenover haar afslankstudio.

Ik ben een vreetmachine

Waarom doe ik dat? Waarom eet ik zo ongelofelijk ongezond, terwijl ik dondersgoed weet hoe slecht het is?

De afgelopen zeven weken werkte ik aan een uitzending over overgewicht en afslankpillen. Voor die uitzending sprak ik met afslankcoaches, leefstijlcoaches, voedingswetenschappers, chirurgen die iedere dag zes maagoperaties doen, en mensen die worstelen met overgewicht.

En als mij één ding is bijgebleven, dan is het hoe ingewikkeld eten eigenlijk is. We maken zo’n 200 beslissingen over eten per dag, en je hoeft maar drie keer een verkeerde keuze te maken, om je lichaam geweld aan te doen.

Volgens voedingswetenschapper Renger Witkamp van de Wageningen Universiteit vecht ik tegen mijn eigen biologie. Tegen mijn eigen genen. Een nogal zware strijd. Mijn brein is afgesteld op calorieën, en alles wat ik zie of ruik waarvan ik weet dat het me een goed gevoel gaat geven, prop ik naar binnen. Ik ben, net als vele anderen, een ‘vreetmachine’.

En ik sta daar niet alleen in. Tijdens een rondleiding door de universiteit van Witkamp, vertelt hij mij en presentator Teun van de Keuken dat hij zelf ook geregeld naar de snackautomaat loopt aan het eind van de dag. Terwijl naast die automaat notabene een gratis fruitmand staat.

Wanhoop

Als we allemaal vreetmachines zijn, is het dus niet zo gek dat we naar hulpmiddelen grijpen. Als diëten niet werkt en je blijft maar last hebben van overgewicht, waarom zou je dan geen afslankmiddel gebruiken? Oké, ze zijn duur, maar je leven lang overgewicht is levensgevaarlijk. Dus waarom niet alles maar proberen dat zou kunnen helpen?

In ons onderzoek komt eigenlijk 1 antwoord naar voren: omdat het niet werkt. Ieder wetenschappelijk onderzoek naar afslankmiddelen laat zien dat het gewichtsverlies zeer beperkt is. Niets wat niet net zo goed kan, of beter, met een verandering van leefstijl.

Troep in de apotheek

Des te gekker dat deze middelen in een apotheek liggen. Toen ik eetlustremmers ging kopen bij een grote apotheek in Amsterdam, werd me niet verteld dat het middel eigenlijk niet werkt. Sterker nog, er werd mij gevraagd of ik wel eens groene thee-tabletten had geprobeerd: ‘Want die zijn ook heel goed.’

En apothekers blijken in onze uitzending van afgelopen zondag dat zelf ook gek te vinden. Sterker nog, geen van de apothekersdie we rondom onze uitzending spraken, verkoopt afslankmiddelen: ‘Want die werken niet.’ Maar tegelijk durft niemand zijn collega’s aan te spreken die dat wel doen.

Dan maar een maagoperatie

Ik heb dus gelukkig (nog) geen last van overgewicht. Maar met mijn eetpatroon en vorderende leeftijd, zou dat in de toekomst zo een probleem kunnen worden. En wat dan?

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat leefstijlinterventies - hard aan de slag gaan om beter te eten en meer te bewegen - maar zeer beperkt werken bij mensen met obesitas of morbide obesitas. En als niets werkt – niet de wonderpillen noch minder eten bij de snackbar – dan rest er maar één bewezen oplossing: de maagverkleining.

Hoe nu verder?

Tien jaar geleden waren die operaties nog nieuw en kwamen ze sporadisch voor. Tegenwoordig is dat wel anders: meer dan 10.000 mensen per jaar ondergaan een maagverkleining. En dat aantal blijft maar stijgen.

Ik vraag me af: is de maagverkleining de oplossing voor ons overgewicht? Of moeten we hulp krijgen bij de strijd tegen onze eigen genen? Bij roken heeft dat gewerkt. Je mag bijna nergens meer roken en het is peperduur. Sommige mensen vinden dat betutteling, maar het aantal mensen dat rookt is enorm afgenomen.

Wordt er genoeg gedaan om het aantal mensen met overgewicht te laten dalen? Of zouden fabrikanten van eten, de overheid, en wijzelf, veel meer moeten doen om te voorkomen dat we ieder jaar dikker worden, en we straks massaal met een halve maag rondlopen?