De ingrediënten zijn simpel: een bakje appelmoes, een wattenstaafje en een sneltest van het Duitse bedrijf MEDSan. Het is voldoende om een enorme storm aan berichten te veroorzaken op sociale media. "Dit is toch voldoende bewijs dat de PCR-test onzin is? Of heeft appelmoes soms ook ineens corona?", is de tekst die er vaak mee vergezeld gaat.

In de video zien we dat een persoon met blauwe handschoenen een coronatest opent, een wattenstaafje uit de verpakking haalt en die vervolgens in het bakje appelmoes doopt. Het staafje gaat in een vloeistof, en dat wordt tenslotte op de teststrip gedruppeld. Even later houdt de persoon de teststrip voor de camera en verschijnt de tekst: "Positief!"

Extreemrechts

De video werd begin december volop gedeeld in Duitsland en gaat vervolgens al snel de grens over. Het eerste Duitse bericht dat we terugvinden over het bakje appelmoes dateert van 9 december. Een dag later verschijnt de video in Nederlandse Facebookgroepen. Vervolgens op Twitter en dan op de website Frontnieuws, dat nepnieuws verspreidt. Het bericht is een kopie van een artikel op de Duitstalige extreemrechtse website Info-DIREKT.

Wie de video precies heeft gemaakt, kunnen we niet achterhalen. Wat wel opvallend is, is dat Oostenrijks politicus Michael Schnedlitz, van het rechts populistische FPÖ, een dag later precies hetzelfde doet, maar dan met cola. Hij pakt er een sneltest bij, doopt het staafje in een glas cola en laat even later zien dat het resultaat positief is. "We hebben een probleem in het parlement", zegt hij vervolgens. "Dit glas cola heeft corona." De test is "pure geldverspilling" en "waardeloos", meent Schnedlitz. Maar is dat ook zo?

Verschillende tests

Er zijn verschillende diagnostische tests waarmee kan worden gekeken of iemand corona heeft. De PCR-test wordt als meest betrouwbaar gezien en wordt wereldwijd ingezet om de bevolking op de aanwezigheid van COVID-19 te controleren.

De PCR-test detecteert genetisch materiaal van het virus en kan op die manier aantonen of een persoon met het virus geïnfecteerd is. De betrouwbaarheid van een test hangt onder meer af van de hoeveelheid SARS-CoV-2, zoals het virus officieel heet, die in iemands bovenste luchtweg aanwezig is. Maar ook van de kwaliteit van het afgenomen monster. Met andere woorden: een test moet wel helemaal correct worden uitgevoerd, anders kan de uitslag worden beïnvloed. Mensen die de monsters afnemen worden daarom ook getraind om dit goed te doen.

Sneltest

Bij de appelmoes- en colatest wordt gebruik gemaakt van een sneltest. Bij deze zogenoemde antigeensneltest wordt met antilichamen op één specifiek moment de aanwezigheid van viruseiwit (antigeen) aangetoond.

Open configuratie-instellingen

Een sneltest is ideaal om snel een indicatie te krijgen of iemand besmet is. Maar, de test is wel iets minder betrouwbaar. Het kan alleen virussen detecteren bij personen met een hogere hoeveelheid virus in het bloed. En ook bij deze test geldt dat het heel precies moet worden uitgevoerd door iemand die daarin getraind is. Zo moeten de mensen die de test afnemen bijvoorbeeld een masker en handschoenen dragen, om te voorkomen dat ze de test beïnvloeden (of anderen besmetten). En moet het uitstrijkje in de neus/keelholte worden afgenomen. En ook niet onbelangrijk: je moet ook weten hoe je de testresultaten juist interpreteert.

'Grappig filmpje'

Bij de Duitse MEDSan-test, waarmee de appelmoes werd getest, is dat niet anders. MEDSan geeft aan dat de test alleen door professioneel personeel kan worden uitgevoerd. Ook schrijft het bedrijf in de instructies dat het alleen bedoeld is voor tests op mensen, waarbij het uitstrijkje in de neus/keelholte moet plaatsvinden. Verder geeft MEDSan ook specifieke instructies over hoe het resultaat moet worden afgelezen. En daar gaat de maker van de appelmoesvideo de mist in.

"Grappig filmpje, maar de test is negatief", reageert viroloog Bert Niesters van academisch ziekenhuis UMCG. "Alleen de controleband is positief, maar niet de coronaband. Corona is T en controle is C. Tsja, verwarrend."

In de video is inderdaad te zien dat er alleen een streepje staat bij C. Volgens de bijsluiter van MEDSan betekent dat dat de test negatief is. Bij een positieve test moet er een streepje staan bij de C en T.

"Verder is het ook goed om te weten dat je een test moet uitvoeren op de materialen die hiervoor geschikt zijn", zegt Niesters. Met andere woorden: een coronatest is bedoeld om mensen te testen, niet etenswaren. Een test op appelmoes, cola of andere producten - of die nou positief of negatief uitvalt - zegt helemaal niets over de betrouwbaarheid van de coronatest.