Het kan je zomaar gebeuren. Een normale vakantiefoto wordt van jouw sociale media geplukt en door middel van AI veranderd in een nepnaaktfoto. Hoewel het heel echt lijkt, is het niet jouw lichaam op die foto. Wat kun je doen als dit je overkomt? En waar kun je terecht? Dat vroegen we Hanna van Til, mediarechtadvocaat bij Boekx Advocaten.
Van Til staat slachtoffers van online privacy-schendingen bij. Ook ondersteunt zij andere organisaties die deze slachtoffers bijstaan, zoals Helpwanted.
Uit onderzoek van Pointer bleek eerder dat nepnaaktbeelden van zeker 37 bekende Nederlandse en Vlaamse influencers zijn verspreid via Telegram. Daarnaast bleek uit een rondvraag onder tientallen Nederlandse middelbare scholen dat zij in het afgelopen jaar te maken hebben gehad met pestgedrag waarbij AI werd gebruikt. In veel gevallen gaat het hierbij om beledigende foto’s, waaronder nepnaaktfoto’s die nauwelijks van echt te onderscheiden zijn.
Hanna van Til beantwoordt vijf vragen over wat jij kunt doen als dit jou overkomt.
1. Is het maken van AI-naaktfoto's toegestaan?
Van Til: “Nee, dat is niet toegestaan. Het maken en verspreiden van AI-gegenereerde nepnaaktbeelden zonder toestemming is in strijd met privacywetgeving. De maker, en onder omstandigheden de verspreider, handelt strafbaar. Daarnaast geldt wanneer de beelden op een platform zoals Telegram zijn geplaatst, kan het platform daar zelf niet voor aansprakelijk voor worden gehouden. Maar dit verandert wanneer je het platform hebt gewezen op de illegale content en zij daar vervolgens niks mee doen. Dan kan ook het platform zelf aansprakelijk worden gesteld, en verantwoordelijk worden gehouden.”
2. Hoe kunnen deze beelden offline gehaald worden?
“Wat je vaak ziet is dat dit soort beelden, die bijvoorbeeld met zo’n uitkleedapp zijn gemaakt, vervolgens via social media platforms worden verspreid. Bijvoorbeeld via Telegram, waardoor veel meer mensen het kunnen bekijken. Je kunt het platform aanschrijven met het verzoek de beelden te verwijderen. Dat kun je zelf doen, maar daarbij kun je ook de hulp inschakelen van een hulporganisatie.”
“Op het moment dat een platform een melding krijgt dat er illegale content op het platform staat, moet zo’n platform reageren en het offline halen. Dit geldt voor al dit soort platforms, op basis van Europese regelgeving zijn zij verplicht gehoor te geven aan een verwijderverzoek. Daarnaast is het belangrijk om aangifte te doen want het is strafbaar om dit soort beelden te maken en verspreiden.”
3. Wat als het platform niet in actie komt?
“Als een platform geen gehoor geeft aan je verwijderverzoek, kun je melding maken bij Autoriteit Persoonsgegevens. Dat is de toezichthouder op het gebied van privacy. Zij geven zelf aan: ‘Ben je slachtoffer van deepnudes? Meld je bij ons, dan kunnen wij ermee aan de slag’. Namens Helpwanted hebben wij een handhavingsverzoek ingediend bij de Autoriteit Persoonsgegevens over een deepfake-pornowebsite waar ook veel Nederlandse slachtoffers op stonden. Inmiddels is deze website volledig offline.”
“Tot slot zou je een rechtszaak kunnen starten tegen zo’n platform om de beelden offline te krijgen. Maar dat is best kostbaar en tijdrovend, dus ik snap dat je daar als individueel slachtoffer niet op zit te wachten.”
4. Wat gebeurt er met de dader?
“Wanneer je aangifte doet, is het de bedoeling dat de politie aan de slag gaat om te achterhalen wie erachter zit, als dat nog niet duidelijk is. Je hoopt natuurlijk dat er uiteindelijk wordt overgegaan tot vervolging.”
“Er zijn in Nederland nog weinig situaties bekend waarbij het uiteindelijk tot een strafzaak heeft geleid. In 2023 is er wel een strafzaak geweest, waarbij iemand terechtstond die een AI-pornofilmpje had gemaakt van presentator Welmoed Sijtsma. Dit was wel een a-typische zaak, omdat zij zelf in een documentaire serie achter de dader is aangegaan en zijn IP-adres uiteindelijk aan de politie presenteerde. Hij is veroordeeld tot 180 uur voorwaardelijke taakstraf. Er zijn mij geen andere situaties bekend die uiteindelijk tot een strafzaak hebben geleid."
5. Waarom zijn weinig mensen op de hoogte van deze regels?
“Het is voor mensen goed om te weten: het is strafbaar, het is onrechtmatig, het is gewoon niet toegestaan om iemand uit te kleden door middel van AI. Ik denk dat het probleem eigenlijk niet zo zeer op het gebied van de regelgeving ligt, maar bij handhaving. Er wordt te weinig gehandhaafd.”
“Hoewel het dus niet is toegestaan op basis van regels, blijkt de praktijk helaas anders. Het komt online best veel voor dat dit soort beelden verspreid worden. Dat komt nu misschien omdat slachtoffers veel zelf moeten gaan doen. Zij moeten melding doen, achter de platforms aan en soms zelfs procederen. Dat is denk ik vaak te veel gevraagd van een slachtoffer. Terwijl er websites online staan die eigenlijk helemaal niet zouden mogen bestaan. Ik vind dat we op dat gebied mogen we best iets meer verwachten van toezichthouders.”
“Ik denk dat het op basis van de bestaande regelgeving heel goed mogelijk is om een rechterlijk verbod te krijgen op apps waarmee je mensen door AI kunt uitkleden en mijn handen jeuken om zo’n app aan te pakken.”
Benieuwd naar meer tips van Hanna? Bekijk dan de video hieronder:
Pointer YouTube
AI-tools maken deepfake-naaktfoto’s van gewone mensen, vaak zonder dat ze het weten. In deze aflevering onderzoekt Pointer hoe honderden AI-gegenereerde nepbeelden van influencers circuleren via Telegramgroepen. Jos spreekt met slachtoffers van dit soort uitkleedapps, checkt bij de politie wat er nou precies strafbaar is en confronteert de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid met de vraag: wat doet de overheid om dit te stoppen? Waarom kan dit zomaar? Waarom worden deze apps en Telegramgroepen niet direct verboden? En waarom worden makers én gebruikers van dit soort AI-tools niet keihard aangepakt?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
