‘We weten niet de precieze oorzaak waardoor het komt,’ zegt Paul Freriks, gemeenteraadslid en initiatiefnemer van Actiecomité Zwik. Zwik staat voor: zakkende woningen, inklinkende klei. We gaan bij hem langs voor ons onderzoek ‘Verzakte huizen’. ‘Wij weten niet waardoor het komt, maar ook grote onderzoeksbureaus als Fugro en Deltares ook niet. En die hebben toch heel wat deskundologen in dienst.’

Zwik komt op voor mensen in Zevenaar die schade hebben aan hun woning door bodemverzakking. Opvallend is dat de gemeente Duiven, op zes kilometer afstand van Zevenaar, slechts zes meldingen heeft van schade door verzakking en Zevenaar maarliefst 250. Er lijkt dus iets unieks aan de hand

Tot 1975 zijn de huizen in Zevenaar gebouwd op kleigrond met een zogenaamde staalfundering: direct op de ondergrond. Als door een lage grondwaterstand de klei droog wordt, klinkt het in. En dat is een onomkeerbaar proces met als gevolg: de bodem verzakt waardoor schade kan ontstaan aan huizen.

Zwik is zeker geen nieuwe club: het actiecomité werd al in 2006 opgericht. Toen werden na een periode van extreme droogte ruim 200 gevallen bekend van scheuren en verzakte Zevenaarse woningen. Ook nu lijkt de schade in Zevenaar het gevolg van een extreem lage grondwaterstand na een periode van langdurige droogte.

Betuwelijntunnel

Freriks heeft zelf geen schade aan zijn huis, maar hij wil graag opkomen voor anderen: ‘Mensen moeten zich veilig voelen in hun huis en dat is nu niet zo. Mensen liggen ‘s nachts wakker en horen hun huis piepen en kraken.’

Al in 2001 is hij begonnen met zijn onderzoek naar de grondwaterstand. ‘Ik vertrouwde het niet dat er een tunnelbak werd neergelegd voor de Betuwelijntunnel (twintig meter diep en ook nog eens met dicht opeenstaande heipalen onderstut) waar veel grondwater voor moest worden onttrokken.’

Als we bij hem thuis zijn, neemt hij ons mee naar de voortuin. Daar heeft hij in 2001 een gat in de grond laten maken met daarin een paal van zo’n twaalf meter. Hiermee houdt hij de grondwaterstand in de gaten. Zo zag Freriks de bodemverzakking van 2006 al aankomen, zegt hij. ‘Ik zag het grondwater langzaam zakken.’

Toch is het niet zeker dat de tunnelbak de (enige) oorzaak is van de lage grondwaterstand, vertelt Freriks. Waarschijnlijk speelt de droogte een grote rol, zoals nu de droge zomer van 2018. En er staan een aantal huizen vlakbij grote bomen die ook grondwater onttrekken. Wat ook een reden kan zijn: de zeer kwetsbare ondergrond van klei en grind als gevolg van oude rivierbeddingen die hier vroeger gelopen hebben.

Samen met de gemeente

Zwik heeft regelmatig overleg met de gemeente Zevenaar. Freriks: ‘We hebben afgesproken met de gemeente dat we geen strijd gaan voeren, maar gaan samenwerken met elkaar. Het college van B&W en Zwik gaan samen onderzoek doen en nadenken over een eventuele regeling voor gedupeerde bewoners. Veel schade lijkt ernstig.’

Samen met Freriks gaan we nog even langs bij een bewoonster van een huis een paar straten verderop. Ze laat de scheuren in haar huis zien: enorme kieren tussen ooit aansluitende muren en scheuren die dwars over muren lopen. Erg veel vertrouwen in de gemeente heeft zij niet. ‘Ik moet nog maar zien dat zij met een oplossing komen.’

Freriks: ‘Er is een bepaalde onverschilligheid ten aanzien van natuurgeweld. Dat zag je ook in Groningen: er wordt vrolijk gas weggehaald, maar de natuur slaat af en toe terug. Wij willen niet het Groningen van het Oosten worden.’