‘Sinds twee jaar zien we scheuren in het huis ontstaan,’ vertelt Ellen Dekker. ‘En sinds de zomer is het een vrije val.’ De eeuwenoude kop-rompboerderij van de familie Dekker zakt weg in het veenweidegebied. Overal in huis ontstaan scheuren en kieren. Het huis dreigt op termijn zelfs in tweeën te breken. Hoe kan dit? Dat moet blijken uit onderzoek. Maar vermoedelijk speelt de lage stand van het grondwater een grote rol: ‘De boeren hier in de buurt hebben baat bij een laag grondwaterpeil.’
De Dekkers laten voor ons nieuwe onderzoek Verzakte huizen de schade in hun huis zien. Het is een tocht langs scheurende muren, klemmende deuren en muren die voorover hellen of opbollen. Ze laten ons ook de bovenverdieping zien waar drie slaapkamers zijn voor henzelf en voor hun tweeling: twee jongens van dertien jaar. In de kop van de boerderij slaapt de ene zoon, in de romp de andere. Het kopgedeelte lijkt bijna los te komen van de romp, zo’n grote kier is er ontstaan. Is dat niet gevaarlijk? ‘Op een gegeven moment haal ik mijn zoon denk ik maar uit zijn slaapkamer en leg ik hem bij zijn broer neer (in de romp, red.),’ zegt Ellen.
Beweeglijke woning
Vanuit het Noord-Hollandse Loosdrecht zijn de Dekkers hier in Friesland twaalf jaar geleden neergestreken. Ze werden verliefd op de ruimte en wilden dat hun kinderen ‘vrij’ konden opgroeien. Maar nu wonen ze ineens in een ‘erg beweeglijke woning’, zoals een man met verstand van verzakkingen concludeerde toen hij langskwam. Volgens hem is er een acuut probleem. Ook directeur Dick de Jong, van Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) is langs geweest in Spanga. Ook hij zag dat er snel iets moet gebeuren. Dat betekent: allereerst een onderzoek naar de oorzaak van de verzakking. Pieter: ‘Maar alleen dat onderzoek kan al 10.000 euro kosten. Dat is nogal wat en dan heb je nog niks.’
Verlaging van het grondwater
Een onderzoek van KCAF moet dus de oorzaak van de verzakking aantonen. ‘Waarschijnlijk speelt de lage grondwaterstand een grote rol,’ denkt Pieter Dekker. ‘De boerderij staat in veenweidegebied en het veen klinkt langzaam in (wordt dunner) doordat het droog komt te staan. De extreem droge zomer van 2018 heeft het proces versneld.’
Pieter en Ellen willen graag weten of ook de verlaging van het grondwaterpeil door het waterschap heeft bijgedragen aan de verzakking. Hun huis is namelijk omringd door boerenbedrijven. Boeren hebben baat bij een lage stand van het grondwater omdat het land anders te drassig is om te bewerken met zware machines. Maar voor huizenbezitters kan dit nadelig zijn, omdat de fundering droog kan komen te staan. Houten funderingspalen die niet meer onder water staan, krijgen schimmels en daardoor zakt het huis. Pieter: ‘De boeren hebben het in dit gebied voor het zeggen.’
Tot nu toe zegt het waterschap tegen de familie Dekker dat er eerst onderzoek moet worden gedaan. Als daaruit blijkt dat zij (mede-)verantwoordelijk is, dan kan er verder worden gepraat over het verhalen van de kosten. Binnenkort volgt een gesprek tussen de familie Dekker, de gemeente en het waterschap.
Ondertussen maakt de familie Dekker zich zorgen over de toekomst. Eventueel funderingsherstel kan zo maar een ton kosten. Pieter: ‘Als dit verder gaat, dan kunnen we de boerderij beter slopen en verkopen als bouwgrond.’
Kortere deuren
Een paar huizen verderop de Lindedijk gaan we langs bij de familie Hoenderdos. ‘Ook wij merken de laatste twee jaar dat wij veel last hebben van deuren die niet meer opengaan in huis en die meerdere keren per jaar korter dienen te worden gemaakt. Ook ontstaan er steeds meer scheuren in en rond ons huis,’ vertelt Hilde Hoenderdos.
Erwin en Hilde laten ons de schade zien. We zien scheuren en kieren en een regenpijp die ineens vijf centimeter boven de grond hangt. Regelmatig maakt Erwin de deuren in huis korter, omdat ze niet meer dichtgaan.
‘Wij vermoeden, net zoals de familie Dekker, dat er door het verlagen van het waterpeil, het dichtgooien van de sloten met de ruilverkaveling en de intensieve landbouw en de droogte, problemen zijn opgetreden aan de houten funderingspalen van ons huis,’ zegt Hilde.
Ook in deze boerderij is Dick de Jong van de KCAF langs geweest. Hij heeft voorgesteld om een onderzoek te doen. De familie Hoenderdos wil het liefst samen optrekken met andere gedupeerden. Hilde: ‘Volgende week verschijnt er een oproep in een lokaal blad. Hopelijk melden zich andere mensen die ook last hebben van verzakking. Samen sta je sterk.’
Hilde en Erwin hopen dat zij subsidie kunnen krijgen van de gemeente en/of het waterschap om het onderzoek te bekostigen.
