Na onze Pointer Checkt aflevering ‘Kraanwater: VERVUILD met MEDICIJNEN?’ kregen we veel reacties en vragen om nog meer informatie te delen over ons Nederlandse kraanwater. Hieronder geeft hydroloog Peter van Diepenbeek antwoord op jullie meest prangende vragen. Hij is werkzaam bij het Limburgs drinkwaterbedrijf WML en is daar verantwoordelijk voor de kwaliteit van het kraanwater.

Hoeveel medicijnresten zitten er in ons drinkwater?

“Volgens het RIVM belandt er in Nederland per jaar minstens 190.000 kilo aan medicijnresten in het oppervlaktewater. Kraanwater wordt deels gemaakt van grondwater en deels van oppervlaktewater. De drinkwaterzuivering zorgt ervoor dat het oppervlaktewater gezuiverd wordt van het overgrote deel van de verontreinigende stoffen. Daardoor zijn de concentraties van medicijnresten in drinkwater veel te laag om effect te hebben op het menselijk lichaam".

In de Pointer Checkt aflevering ‘Kraanwater: VERVUILD met MEDICIJNEN?’ legt Peter uit dat het ongeveer 13.000 jaar duurt voordat je sporen van schadelijke stoffen, zoals medicijnresten, ter grootte van een pilletje paracetamol, binnenkrijgt via je kraanwater. Hiervoor moet je elke dag twee liter water drinken.

"Maar door vergrijzing en medicalisering van de samenleving gaan we met zijn allen steeds meer medicijnen gebruiken. Daarnaast neemt door klimaatverandering de kans toe op periodes van langdurige droogte en lage waterstanden. Daardoor kan de concentratie van dit soort stoffen in het oppervlaktewater op termijn flink toenemen. Reden waarom de drinkwatersector met overheid, waterbeheerders, zorg en andere partijen samenwerkt aan een scala van deeloplossingen om te voorkomen dat dit een probleem gaat worden.”

Als je thuis een waterfilter hebt, kan je medicinale stoffen dan uit je water filteren?

“Er is geen noodzaak om het kraanwater thuis te filteren. Medicijnen of resten daarvan worden veelal met actief kool of met membraantechnieken uit het water gehaald. Deze techniek wordt toegepast door het drinkwaterbedrijf en de kwaliteit wordt geborgd door middel van uitvoerige analyses. Of een waterfilter voor thuis hiervoor nog een toegevoegde waarde heeft, laat zich nog bezien.

De filters die thuis gebruikt worden, brengen wel risico’s met zich mee. Ze vormen een voedingsbodem voor bacteriën. Onjuist gebruik hiervan kan dus leiden tot ontwikkeling van bacteriën in het water dat je uiteindelijk opdrinkt.”

Klopt het dat flessenwater ook gewoon is gemaakt van kraanwater?

“Fleswater is drinkwater dat verpakt is. Binnen verpakt water is onderscheid te maken tussen mineraalwater en bronwater. Belangrijkste verschil is dat mineraalwater direct bij de bron verpakt moet worden, terwijl bronwater voor het bottelproces eerst nog vervoerd wordt. Ook mag verpakt bronwater uit meerdere bronnen afkomstig zijn.

Fleswater komt vrijwel altijd uit ondergrondse bronnen. Het verpakte water dat in Nederland te koop is, komt voornamelijk uit bronnen in Nederland, België en Frankrijk. Nederlands gebotteld water wordt grotendeels gewonnen uit dezelfde bron als kraanwater. Het bronwater van Bar-le-Duc is bijvoorbeeld afkomstig uit de grondlaag waar ook een deel van het Utrechtse kraanwater vandaan komt.

Het Nederlandse kraanwater moet voldoen aan de wettelijke kwaliteitseisen van het Drinkwaterbesluit. Water uit de kraan wordt gecontroleerd op meer dan 60 stoffen. Drinkwaterbedrijven hanteren vaak zelf nog striktere drempelwaarden dan vereist. De eisen voor de kwaliteit van fleswater zijn vastgelegd in het Warenwetbesluit Verpakte Waters. In dit besluit staan voor 15 stoffen de normen beschreven waaraan bron- en mineraalwater moeten voldoen. Verpakt water hoeft dus aan een stuk minder kwaliteitseisen te voldoen dan water uit de kraan.”

Zijn er verschillen in de leidingen in Nederland en heeft dat effect op de kwaliteit van het kraanwater?

“Er zijn bij de aanleg van het drinkwatersysteem in Nederland verschillende leidingmaterialen gebruikt. Die zijn alle getest, gecertificeerd en daarmee toegelaten voor drinkwatergebruik. Met andere woorden: ze hebben geen effect op de kwaliteit van drinkwater.

Anders is dat voor loden waterleidingen. Loden leidingen worden sinds 1960 niet meer gebruikt bij de bouw van woningen en binnen installaties. Alle drinkwaterbedrijven hebben sindsdien vrijwel alle loden leidingen in het distributienetwerk vervangen door andere materialen. In woningen en andere panden die zijn gebouwd voor 1960 kunnen dit soort leidingen nog voorkomen. Voor zwangere vrouwen en kleine kinderen tot en met 7 jaar kunnen kleine hoeveelheden lood in drinkwater gezondheidsrisico’s opleveren. Daarom adviseert de Gezondheidsraad huiseigenaren om loden waterleidingen te vervangen.

Nieuwe kranen en leidingen in huis kunnen in de eerste periode van gebruik soms metalen aan het water afgeven. Het is daarom verstandig om de eerste 3 maanden de nieuwe kraan en nieuwe leidingen dagelijks 2 minuten door te spoelen, voordat je het drinkt."

Hoe zit het in andere landen, is het kraanwater daar schoner?

“Het drinkwater in Nederland is van zeer hoge kwaliteit. Dit wordt niet alleen bereikt door een zorgvuldige keuze van de bron, toepassing van de beste zuiveringstechnieken en uitgebreide controles, maar ook door het consequent en zorgvuldig toepassen van alle hygiënemaatregelen.

In het buitenland wordt het water veelal nog gedesinfecteerd met chloor, wat niet alleen leidt tot de vorming van allerlei desinfectiebijproducten zoals chloorhoudende koolstofverbindingen maar ook tot een nare chloorsmaak aan het drinkwater. Deze stoffen kunnen in potentie, bij hoge concentraties, kankerverwekkend zijn. Daarom is men in Nederland overgegaan op desinfectie met UV en wordt zodanig hygiënisch gewerkt en ontworpen dat we geen chloor meer nodig hebben.”