Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van het AD, Nieuwscheckers en Pointer (KRO-NCRV) in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november 2023. Bekijk hier alle factchecks.

Frans Timmermans, glimlachend gezeten achter een tafeltje met luxe hapjes en drankjes. De raampjes waar doorheen wolken zijn te zien, verraden dat hij in een vliegtuig zit. Volgens diverse posts op sociale media is dit een foto die laat zien hoe de lijsttrekker van GroenLinks-PvdA reist.

Op zaterdag 11 november was Timmermans op en neer gevlogen naar een congres van Europese linkse partijen. De volgende dag krijgt hij hier kritiek op in de uitzending van WNL op Zondag. Op dezelfde dag verschijnen op X posts die het reisgedrag van de voorman van GroenLinks-PvdA bekritiseren. Enkele van die posts (‘Links lullen, rechts zakken vullen’ en ‘de heer Timmermans vliegt weer terug naar Malaga’) gaan vergezeld van deze foto. Ze bereiken duizenden X-gebruikers.

‘Kaviaarsocialist’

Op 14 november krijgt het bereik van de afbeelding een flinke slinger. Zo bereikt een post waarin Timmermans ‘kaviaarsocialist’ wordt genoemd 75 duizend kijkers. En GeenStijl- en HP/De Tijd-columnist Arthur van Amerongen beweert in zijn post met foto dat Timmermans hier in een privévliegtuig zit. Dat bericht scoort 11 duizend kijkers. Als luchtvaartjournalist Menno Swart de afbeelding deelt, bereikt hij 46 duizend mensen. Het parodie-account @riooljournalist bereikt met zijn post (‘even met de jet op en neer’) zelfs bijna 370 duizend X-gebruikers.

Maar is de foto wel echt?

Op de foto is aan een aantal zaken te zien dat de foto is gefabriceerd met een tool die gebruikt maakt van kunstmatige intelligentie. Het eerste dat opvalt is de kunstmatig aandoende belichting. Daardoor lijkt het beeld eerder een schilderij dan een foto. Maar vooral details op het beeld maken duidelijk dat hier sprake is van een gefabriceerde nepfoto. Zo is er achter de rug van Timmermans geen leuning van een vliegtuigstoel te zien.

Kijk ook eens goed naar de bril van Timmermans. Het linkerglas heeft een andere vorm en grootte dan het rechterglas. Ook is er onder het rechteroog (voor de kijkers links) een vreemde schaduw te zien, die stopt bij de randen van de bril

Ook vreemd: zijn rechterhand heeft zes vingers. De duim is niet zichtbaar, maar behalve zijn wijs-, middel- en ringvinger en pink, is er nog een vinger, die grotendeels schuilgaat achter de schaal.

Ook op de tafel zijn enkele merkwaardige zaken te zien. Zo ligt er een doorgesneden sinaasappel met een witte schil. In een schaaltje ligt iets ondefinieerbaars: het lijkt op een kruising van oesters en broodjes. Het wijnglas dat voor Timmermans’ handen staat heeft geen voetje en lijkt op de schaal te liggen.

Tot slot zijn er objecten op de afbeelding waarvan niet duidelijk is wat het zijn. Kijk bijvoorbeeld naar het voorwerp dat links op de tafel staat.

Conclusie: als je goed kijkt naar de details, kan je zien dat het beeld van Frans Timmermans in een vliegtuig geen echte foto is. Het gaat om een afbeelding die gemaakt is met een tool die met kunstmatige intelligentie nepfoto’s genereert.