Hoe vaak dit nu voorkomt en wat de gevolgen zijn, daar doen we momenteel onderzoek naar. Ook de Arbeidsinspectie onderzocht voor de jaarlijkse monitor arbeidsongevallen hoe vaak arbeidsmigranten te maken krijgen met een arbeidsongeval.

En wat blijkt: arbeidsmigranten krijgen aanmerkelijk vaker met een arbeidsongeval te maken dan hun collega’s op de werkvloer. Daarnaast betreft het ook vaker ernstige ongevallen, aldus de Arbeidsinspectie. De verhouding is behoorlijk scheef, want op iedere 100.000 arbeidsmigranten vinden er minimaal 37 arbeidsongevallen plaats, terwijl onder hun collega’s er 26 ongevallen plaatsvinden. Een aanzienlijk verschil, concludeert de Arbeidsinspectie.

Maar de helft gemeld

In feite is dat verschil nog groter. De Arbeidsinspectie doet namelijk onderzoek naar arbeidsongevallen na een melding. Maar ongeveer de helft wordt überhaupt gemeld, en uit onderzoek van de Rekenkamer blijkt dat wellicht zelfs 70 procent van de arbeidsongevallen niet gemeld wordt. Ook is de Arbeidsinspectie uitgegaan van registraties in de RNI’s. Dit zijn regionale registratiepunten voor mensen die korter dan 4 maanden in Nederland verblijven.

Jan Cremers, arbeidssocioloog van de Tilburg University, vindt dat het nieuwe onderzoek zeker zaken bevestigt, maar dat het toch ook slechts het topje van de ijsberg laat zien. “Uit onderzoeken, die wij ook met het Kenniscentrum Arbeidsmigranten hebben gedaan, komen een aantal punten naar voren, waar ik nu graag meer over had willen horen. De slechte communicatie, vanwege taalachterstand, gebrek aan goede instructies binnen bedrijven en de verantwoordelijkheid voor de bedrijfsgezondheid. Kwesties die kort worden aangestipt, maar niet uitgewerkt." Ook achtergronden, zoals gebrekkige huisvesting, lange werkuren en vaak grote woon-werkafstanden worden niet benoemd in het onderzoek.

Wat wel aan de orde komt is de oorzaak van arbeidsongevallen. Daaruit blijkt dat arbeidsmigranten vaak in contact komen met een ‘arbeidsmiddel of een object’. In het merendeel van de gevallen (71 procent) gaat het om contact met bewegende delen van een machine. Verder komt mensen ook knel te zitten tussen een machine en een object (15 procent)

Bekneld in de haven

Eind 2021 spraken we al de Letse arbeidsmigrant Nicolaï Perevera. We ontmoetten hem in Havenzicht, een Rotterdamse zorginstelling voor daklozen. Nicolaï was herstellende van een ernstig arbeidsongeval. “Ik werkte in de haven, bij het laden en lossen van grote bulkschepen, waar zakken van 1,5 ton versjouwd worden”.

Op zich zou het geen gevaarlijke plek moeten zijn. Er worden zes zakken tegelijk met twee personen uitgeladen en iemand anders haalt ze vervolgens op. Maar toch ging het mis, vertelt Nicolaï. “Die dag werden er zakken hondenvoer van anderhalve ton gelost, en er schoot er één los uit de kraan. Die viel boven op mijn been, en ik zat klem. Gelukkig kon de kraan de zak snel ophijsen en werd een ambulance gebeld.”

In het ziekenhuis kreeg Nicolaï eerste hulp en al snel kwam iemand van zijn uitzendbureau langs. “Hij vroeg me iets te tekenen, wat ik ook deed, maar ik had geen idee wat er stond”, aldus Nicolaï Perevera”. Na ontslag uit het ziekenhuis hoort hij vervolgens niets meer van zijn werkgever. Hij belandde op straat en zijn gezondheid gaat, tot het moment dat hij in daklozenzorg Havenzicht wordt opgenomen sterk achteruit.

Oorzaak

Nicolaï Perevera vertelde ons dat hij geen instructies had gekregen. Een essentieel punt constateert de Arbeidsinspectie. In een casus die de onderzoekers beschrijven geeft een Poolse arbeidsmigrant zijn Roemeense collega instructies over hoe om te gaan met een persmachine bij een recyclebedrijf. Maar toen de Roemeense collega alleen was, werkte de pers niet goed. Hij ging met twee benen in de pers staan, maar kon er vervolgens niet meer uitkomen. Gevolg: zijn beide onderbenen raakten bekneld. Het slachtoffer werkte pas een maand bij dit bedrijf en had slechts één of twee keer met de persmachine gewerkt.

“Dit punt is één van de belangrijke kwesties die spelen op de werkvloer”, zegt Jan Cremers. “Arbeidsongevallen komen in deze groep, en bij nieuwkomers en tijdelijke krachten dan ook vaker voor dan bij vaste krachten. Werkgevers zouden hier verantwoording moeten pakken”. Want ja, laat nu juist in de slotconclusie van de Arbeidsinspectie deze groepen bij elkaar te komen: ‘slachtoffers uit de groep arbeidsmigranten in de RNI zijn vaker uitzendkracht, jongere en erg kort in dienst op het moment dat het ongeval plaatsvindt­’.