Vluchtelingen die worden verdacht van het plegen van misdaden in hun eigen land, maar ook niet kunnen worden teruggestuurd omdat ze in hun land van herkomst risico lopen op marteling of moord. Enkele honderden mensen zitten momenteel in deze situatie in Nederland. Sommigen van hen leven hier al meer dan 20 jaar illegaal en in limbo. Een uitspraak van het Europees Hof van Justitie biedt nu mogelijk perspectief voor hen.
(Oorlogs)misdaden
Asielzoekers die worden verdacht van (oorlogs)misdaden in eigen land, hebben in Nederland geen recht op bescherming op basis van artikel 1F in het Vluchtelingenverdrag. En krijgen dus geen status. Maar als zij in eigen land gevaar lopen, mogen ze op basis van artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van Mens (3EVRM) ook niet worden teruggestuurd. Dus zitten ze klem.
In Nederland mogen ze niet werken of studeren, kunnen ze zich niet verzekeren en geen bankrekening openen. Deze groep mensen heeft nergens recht op, zelfs niet op bed, bad en brood. De mensen die geen netwerk hebben in Nederland wacht de straat. Zonder enig perspectief.
Geen sobere opvang
De Nederlandse overheid wil geen sobere opvang voor deze groep. De Adviesraad voor Migratie stelde dit in 2008 voor, maar het advies werd indertijd niet overgenomen door de regering. Ook de huidige regering wil bij navraag van Pointer deze basale opvang niet regelen voor de groep.
Hun enige perspectief is het zogenoemde 10-jarenbeleid. Als iemand met 1F en 3EVRM 10 jaar in Nederland is en na die 10 jaar in een extreem schrijnende situatie zit, maakt hij of zij kans om een verblijfsvergunning te krijgen van een jaar, die jaarlijks verlengd kan worden. In de praktijk worden deze vergunningen vrijwel nooit gegeven, zegt de Immigratie en Naturalisatiedienst tegen Pointer.
Tikkende tijdbom
Don Ceder, Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie, vreest voor potentiële gevolgen voor de samenleving. “Als de overheid iemand geen vluchtelingenstatus geeft omdat diegene een oorlogsmisdadiger zou zijn en niet teruggestuurd kan worden, dan accepteert de overheid dat er altijd misdadigers in Nederland rondlopen zonder enige vorm van begeleiding of toezicht. En dat is mogelijk een potentieel gevaar voor de Nederlandse veiligheid.” Hij verduidelijkt: “Als iemand psychische problemen heeft en hulp nodig heeft en wij kijken als Nederland weg, dan is dat vragen om problemen. Dat kan een tikkende tijdbom zijn.”
Ceder wil dat de overheid nieuw beleid maakt voor deze groep. “Als overheid heb je een verantwoordelijkheid om na te denken over de mensen op jouw grondgebied. Of het nou een Nederlandse burger is of niet.” Het Kamerlid heeft eerder aandacht gevraagd voor deze groep, maar nooit een meerderheid van de Tweede Kamer meegekregen. “Het is geen sexy groep om voor op te komen. Geen enkele partij wil met een kop in De Telegraaf staan dat ze opkomt voor oorlogsmisdadigers.” Ceder noemt de situatie onacceptabel. “Ik vind het een persoonlijke tragedie en vanuit de nationale veiligheid een hele rare situatie.”
Basale rechten regelen
Maar er lijkt na decennia beweging te komen in het dossier. Advocaat Marieke van Eik van Prakken d’Oliveira: “Ik denk dat er recent een opening is geboden door het Hof van Justitie.” Ze wijst op het Changu-arrest. Het Europees Hof bepaalde september vorig jaar dat op het moment dat een overheid iemand niet kan verwijderen van het grondgebied, deze de basale rechten van deze mensen moet respecteren.
In het kort: deze mensen hebben recht op een dak boven het hoofd, een douche en eten en drinken. Oftewel bed, bad en brood. “Ik denk dat er door dit arrest aanknopingspunten zijn om voor de groep met 1F en 3EVRM te proberen die basale rechten te kunnen regelen.”
Beleid maken
Pointer heeft meerdere asieladvocaten gesproken die met het Changu-arrest in de hand willen procederen voor de bovengenoemde groep asielzoekers. Mochten van Eik en haar collega’s deze individuele rechtszaken winnen, is de regering dan genoodzaakt om beleid te maken? Van Eik: “Als de rechter in die individuele zaken tot de uitspraak komt dat er bed, bad, brood moet komen, dan moet je op gegeven moment beleid gaan formuleren om te zorgen dat de zaken niet leiden tot willekeur.”
Luister naar de Pointer uitzending van zaterdag 8 maart:
Verdacht van misdaden en onuitzetbaar.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
