Maria* is begin twintig en woont al acht jaar in Nederland. Ze heeft hier de middelbare school gevolgd en studeert inmiddels op de lerarenopleiding. Met de juridische hulp vanuit de LVV in Katendrecht heeft ze een tijdelijk studentenvisum gekregen, waardoor ze in Rotterdam een opleiding kan volgen. Haar vrienden dachten lang dat ze een internationale student was: “Zonder identiteitskaart is het leven heel onzeker. Ik kon niet aan mijn vrienden vertellen dat ik ongedocumenteerd was, zij wisten helemaal van niks. Alleen mijn vriend wist het.”

Toekomstperspectief verdwijnt

Met de bed-bad-brood-regeling werden de afgelopen vijf jaar uitgeprocedeerde asielzoekers tot 6 maanden opgevangen in vijf grote steden. Dit om te voorkomen dat ze op straat zouden belanden, terwijl wordt bekeken of ze kunnen terugkeren naar het land van herkomst. De naam van de regeling is letterlijk wat het betekent: ze krijgen een dak boven hun hoofd bij een opvang en kunnen eten kopen van 60 euro leefgeld per week.

Luister hieronder het radio-item over de bed-bad-brood-regeling in Rotterdam, uit de uitzending van 16 november:

Tijdens het verblijf in de opvang krijgen ze juridische hulp om te kijken of ze veilig terug kunnen naar hun land van herkomst. Soms zijn er diplomatieke problemen of is het paspoort kwijt, dat maakt een terugkeer moeilijker. In het geval van Maria bleek ze recht te hebben op een studentenvisum, waardoor ze wel in Nederland kon blijven en studeren.

Zorgen om openbare orde

De landelijke financiering voor deze regeling wordt per 1 januari 2025 dus stopgezet door de overheid. De burgemeesters van de vijf steden die meedoen aan de LVV-pilot, hebben in juli 2024 samen een brief gestuurd naar de minister van Asiel en Migratie, Marjolein Faber. Toenmalig burgemeester van Rotterdam Aboutaleb ondertekende die brief met andere burgemeesters om het signaal af te geven dat de LVV moest blijven bestaan. “Wij pleiten voor behoud van de LVV, want zonder deze voorziening voorzien we een toename van (ongedocumenteerde) migranten op straat, wat een risico vormt voor de leefbaarheid en de openbare orde en veiligheid.” In het coalitieakkoord van Rotterdam, met Leefbaar Rotterdam, VVD, D66 en DENK, stond vanaf het begin al: 'Stopt het Rijk met financieren? Dan stopt Rotterdam met de LVV.'

Risico op inhumane situatie

In de Rotterdamse LVV gaat het om 45 plekken. Wethouder Faouzi Achbar (DENK) verwacht dat een groep van twintig mensen alsnog terugkeert naar het land van herkomst, maar er is een groep van zeventien mensen waarbij de situatie complex is. Zij belanden zeer waarschijnlijk op straat, gaan naar een andere stad of zullen via kennissen onderdak moeten regelen. En dan is er nog een groep van tien mensen waarvan het College van Burgemeester en Wethouders zegt dat het stoppen van deze opvang kan leiden tot ‘zeer inhumane situaties’ en dat er een ‘grote kans’ is op overlijden, vanwege lichamelijke klachten of verslavingsproblematiek.

Verantwoordelijkheid landelijke overheid

Kox zegt dat er in Europa veel juridisch getouwtrek voorafging aan de beslissing om een Landelijke Vreemdelingen Voorzieningen op te zetten. "Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft gezegd dat er iets geregeld moest worden voor deze groep mensen. Als je naar de evaluatie kijkt van de LVV, dan zie je dat het een succesvolle pilot was,” zegt Kox. De vijf burgemeesters zeiden eerder dit jaar hetzelfde in een brief aan Faber: “In de pilot-periode is in de vijf pilot-gemeenten aan meer dan 2700 personen opvang en begeleiding geboden. Daarvan zijn inmiddels ook weer bijna 2100 mensen uitgestroomd. Voor bijna 60 procent van de uitgestroomde deelnemers werd een (semi-)bestendige oplossing gerealiseerd.”

In het debat van de gemeenteraad lag volgens Kox nu veel nadruk op het feit dat deze groep mensen niet in Nederland mag zijn en dat de instroom van nieuwe migranten beperkt moet worden. Kox legt uit dat daar een deel van de realiteit mee ontkend wordt, omdat deze mensen hier in Nederland al wel degelijk zijn.