Voor ons onderzoek 'Vrijstelling van de leerplicht en dan?' komen we in contact met moeder Caroline. Haar zoon John (8) is sinds vorig jaar vrijgesteld van de leerplicht en gaat niet naar school. De van origine Engelse Caroline geeft hem zo goed en zo kwaad als het kan zelf les. Ze mailt: ‘Hij mist nu behoorlijk veel belangrijke vakken in het Nederlands. En ik krijg verder geen hulp aangeboden.’ Hoe kan dit?
Caroline vertelt ons haar verhaal, maar wil in Johns belang liever niet dat we hun echte namen erbij zetten. Net als andere vierjarigen start John zijn schoolcarrière op een reguliere basisschool. Na een tijdje blijkt dat John last heeft van de vele prikkels die hij daar krijgt. Hij functioneert niet goed in de klas en wordt agressief omdat hij zich onveilig voelt. Testen volgen. Conclusie: John is licht autistisch en heeft een hoog IQ.
‘Hij zat zo in de put, hij wilde zelfs dood’
Vervolgens wordt John een paar weken geobserveerd door een kinderpsychiater om te kijken wat voor hem een passende plek zou zijn. Caroline: ‘Het advies was: cluster 4-onderwijs, bedoeld voor kinderen met ontwikkelings- of gedragsproblemen.’ John lijkt het daar redelijk goed te doen tot na een jaar toch weer agressieproblemen ontstaan. Hij wordt met regelmaat door leerkrachten op de grond vastgehouden . Er volgen vele gesprekken op school en halve schooldagen, maar dat laatste lijkt de situatie enkel te verergeren.
In oktober 2017 loopt John weg van school. Als hij op een gegeven moment bijna wordt geraakt door een auto, vindt moeder Caroline het genoeg. ‘Hij zat zo in de put. Hij wilde zelfs dood.’ Uiteindelijk is toen besloten dat John zou worden vrijgesteld van de leerplicht, vertelt Caroline: ‘Dat ging heel makkelijk. We hadden een zogenoemd HIA-gesprek. Dat is een overleg met alle betrokken partijen als het echt niet goed gaat met een leerling. Er waren wel tien mensen, onder wie de leerplichtambtenaar, zijn leerkracht, het bestuur, de schoolpsycholoog en ook de schoolarts, die ik nooit eerder had gezien.’ De moeder vindt het goed dat iedereen zo betrokken was, maar is verbaasd dat de schoolarts toestemming heeft gegeven voor de vrijstelling, terwijl zij John nooit had gezien. ‘Voor nu is het wel echt beter voor John dat hij thuis is, maar hij mist ontzettend veel op deze manier.’
‘Ik kan hem niet in alles goed onderwijs geven’
Moeder Caroline geeft John nu zelf onderwijs. Omdat ze in de ziektewet zit kan dat, maar anders had ze niet geweten hoe ze het had moeten oplossen. ‘Ik heb leerpakketten besteld uit Engeland, waar ik vandaan kom, en we volgen een gewoon schooldagprogramma. Dat gaat goed, maar Nederlands is bijvoorbeeld niet mijn moedertaal dus daarin kan ik hem niet goed onderwijzen.’ John heeft een persoonsgebondenbudget gekregen zodat twee ochtenden per week een oppas hem les kan komen geven, maar die is daar niet toe bevoegd. ‘We proberen voor hem zoveel mogelijk een schoolse routine te creëren, zo is hij vanaf drie uur echt vrij. Daarnaast sport hij twee keer per week en maak ik speelafspraken voor hem, zodat hij nog in contact komt met andere kinderen.’ Verder voelt de moeder zich vooral machteloos. ‘Ik mis ook begeleiding vanuit het onderwijs. We moeten het allemaal zelf uitzoeken. Niemand houdt hem in de gaten of houdt bij op welk niveau hij nu zit. Mijn droom is dat hij ooit naar een kleinschalige school kan of dat hij thuisonderwijs krijgt van een goede leerkracht.’
Voor volgend schooljaar is John ook al vrijgesteld van de leerplicht, omdat hij niet leerbaar zou zijn. Het aantal kinderen met een vrijstelling onder artikel 5.a en 5.b neemt de laatste jaren toe. Artikel 5.a betekent dat kinderen niet leerbaar zijn door een zware lichamelijke of psychische aandoening. Vrijstelling onder artikel 5.b is vanwege de geloofs- of levensovertuiging van ouders. Volgens Caroline is haar zoon John wel leerbaar, maar niet ‘schoolbaar’.
