Vanaf een zelf meegenomen bureau in het kantoor van de Autoriteit Consument & Markt versturen Fossielvrij en de Reclamejagers drie klachtbrieven naar de RCC. De klachten gaan over het misleidend aanprijzen van CO2-gecompeseerd gas door Eneco, Pure Energie en Energie van Ons. De actievoerders willen “dat de misleiding van de energieleveranciers stopt.” Maar ook zeggen ze te protesteren tegen de lakse houding van de ACM.

Uitstoot compenseren met ‘duurzame’ projecten

Volgens de gasleveranciers die “CO2-gecompenseerd gas” verkopen, wordt de uitstoot die vrijkomt met het verbruik door klanten gecompenseerd door investeringen in ‘duurzame’ projecten elders op de wereld. Maar "compensatieprojecten hebben zeer onzekere klimaateffecten die niet opwegen tegen de zekere klimaatschade door CO2-uitstoot van fossiele verbranding”, zei universitair hoofddocent en jurist Clemens Kaupa (Vrije Universiteit Amsterdam) vorig jaar in een uitzending tegen Pointer.

Kaupa en Reclame Fossielvrij dienden in 2023 al een klacht in voor vergelijkbare claims bij de RCC, en met succes: de commissie concludeerde dat Shell niet kon bewijzen dat CO2 gecompenseerd werd en dat hun reclames hiervoor misleidend waren. Een jaar later bepaalde de rechtbank in Amsterdam in een greenwashing-zaak van Fossielvrij tegen vliegmaatschappij KLM dat hun compensatieclaims "misleidend", "onrechtmatig" en "in strijd met de wet oneerlijke handelspraktijken" zijn.

Compensatieclaims zijn veelal gebakken lucht

In de brief naar de RCC wordt het Pointer-onderzoek uit april 2024 aangehaald. Hierin beoordeelden we de kwaliteit van zo’n 80 compensatieprojecten van 17 Nederlandse energieleveranciers. Veel projecten (die wind- en zonne-energie opwekken) hebben waarschijnlijk geen enkel compensatie-effect. Efficiëntere kookstellen die in Afrika en Azië worden uitgedeeld realiseren gemiddeld slechts een tiende van de beloofde CO2-reductie. Ook bosbeschermingsprojecten hebben de neiging de verminderde tonnen CO2 schromelijk te overschatten.

Een recente verzamelstudie in Nature bevestigt dit beeld. De wetenschappers analyseerden 2.346 projecten (samen goed voor 1 miljard ton CO2-reductie) en ontdekten dat slechts 16 procent van de certificaten daadwerkelijk CO2 reduceert.

Gevolgen na Pointer-onderzoek

Vorig jaar pleitte de Consumentenbond in een reactie aan Pointer voor een verbod op CO2-gecompenseerd gas en vond een aantal voorbeelden uit ons data-onderzoek “schandelijke greenwashing”.

Na de publicatie en de tv-uitzending van Pointer pasten een aantal energiebedrijven hun meest verregaande claims aan, maar ze bleven CO2-gecompenseerd gas verkopen.

ACM-directeur Edwin van Houten gaf in een interview aan Pointer destijds te kennen de regels “misschien wat aan te moeten scherpen”. Volgens Van Houten is volledige compensatie per definitie misleidend. “Je kunt niet de indruk wekken dat je product duurzaam is of duurzamer wordt omdat je iets compenseert.”

In de beantwoording van Kamervragen vanuit drie partijen over het Pointer-onderzoek verwees toenmalig minister Rob Jetten naar de ACM als de aangewezen partij om tegen deze misleiding op te treden.

Een jaar later is er, voor zover wij kunnen beoordelen, door de ACM niets meer ondernomen tegen compensatieclaims van gasbedrijven. Ook hun ‘Leidraad duurzaamheidsclaims’ hebben zij sinds juni 2023 niet meer aangepast.