Het buitenlicht schijnt tussen de zwarte lamellen door de woonruimte in. Aan de muur hangt een canvasdoek van de Amsterdamse grachten. We zijn in een safe house in het oosten van het land. Op een grijze stoffen bank zit de 26-jarige Jorik*. Op deze plek wordt hij behandeld voor zijn gokverslaving. Wat begon met het inzetten van geld op sportwedstrijden, leidde tot het verlies van tienduizenden euro’s. "Ik had mijn vakantieloon binnen één dag vergokt. Toen besefte ik dat ik een gokverslaving had."

Geld inzetten op sportwedstrijden is van alle jaren. Vroeger kocht je een Toto-formulier in de tabakszaak om de hoek. Tegenwoordig gaat het veel gemakkelijker: online is er een ruim aanbod te vinden van casino’s waar je geld kunt inzetten op sportwedstrijden in binnen- en buitenland. En weet je niet waar je je geld op wilt inzetten? Dan vind je op Telegram tientallen kanalen die tips en voorspellingen aanbieden.

Jongvolwassenen lokken

Maar op deze zogeheten sporttipsterplatformen gaat veel mis. Zo proberen legale en illegale kansspelaanbieders jongvolwassenen te lokken naar hun online casino’s. Dat blijkt uit onderzoek van Pointer (KRO-NCRV). We vonden 55 Nederlandstalige sporttipsterplatformen die (vaak tegen betaling) tips en voorspellingen aanbieden. Voor één van de grootste platformen wordt zelfs reclame gemaakt door bekende Nederlanders. Dat is opvallend, omdat online kansspelaanbieders rolmodellen volgens de wet voor hen geen reclame mogen laten maken. Nederlandse hulporganisaties maken zich dan ook grote zorgen om de wildgroei van deze sporttipsterplatformen.

Jorik is negentien wanneer hij voor het eerst in aanraking komt met gokken. "Via een vriend maakte ik kennis met sportweddenschappen. In het begin had ik veel discipline. Je hebt van die websites die voorspellingen doen van wedstrijden. Door die analyses te bestuderen, nam ik niet te veel risico. Maar naarmate ik steeds meer won, ging ik minder kijken naar die analyses. Ik keek alleen nog naar de quoteringen en daarmee zocht ik het risico op. Toen begon ik ook te verliezen."

"Ik stuurde screenshots naar mijn vrienden om te laten zien hoeveel geld ik had gewonnen." Jorik laat een korte pauze vallen en vervolgt dan zijn verhaal. "Maar een uur later had ik het alweer vergokt. Dat verlies hield ik geheim. Toch hadden mijn vrienden het vaak wel door. Ze vroegen: 'Je hebt net zo’n groot bedrag gewonnen, hoe komt het dat je geld van ons moet lenen?'"

Sportweddenschappen populair

Sportweddenschappen onder jongeren zijn populair. Van alle leeftijdsgroepen zijn het de jongvolwassenen (18 tot en met 23 jaar) die het vaakst geld inzetten op sportwedstrijden. Dat blijkt uit een recente rapportage van de Kansspelautoriteit (Ksa). Zij houden toezicht op de markt voor kansspelen. Uit cijfers van het Trimbos Instituut blijkt verder dat bijna 1 op de 15 scholieren in het voortgezet onderwijs in het afgelopen jaar heeft gegokt. Ook bij hen waren sportweddenschappen het populairst.

"Over het algemeen zie je dat mensen in eerste instantie beginnen met gokken en niet het idee hebben dat ze de controle daarbij verliezen", zegt Floor van Bakkum. Ze werkt als preventiespecialist bij Jellinek en is programmacoördinator preventie en vroegsignalering bij koepelorganisatie Verslavingskunde Nederland. "Maar op den duur verliezen ze wel de controle en komen dan in de schulden en gaan andere problemen ervaren. Het is natuurlijk niet zo dat iedereen die een keer een wedje zet ook meteen een gokverslaving ontwikkelt, maar er zitten wel risico’s aan. Mensen denken vaak dat het onschuldig is. Zo van: 'Ik waag een gokje en misschien win ik wel wat geld'. Maar ze denken vaak niet na over de gevolgen. Want je kunt er serieus mee in de problemen komen."

Aanscherping regels

Om jongeren beter te beschermen tegen de lokroep van online kansspelaanbieders, werd online gokken in Nederland op 1 oktober 2021 legaal. Op deze manier zou de consument beter beschermd zijn tegen misstanden, zoals online casino’s die niet uitbetalen. Daarnaast probeert de overheid verslaving en fraude zoveel mogelijk te voorkomen. Drie jaar later blijkt er ook een keerzijde te zitten aan die legalisatie, merkt Van Bakkum: "Doordat er opeens meer reclame gemaakt werd, zijn er ook veel nieuwe spelers bijgekomen en dat is naar ons idee nooit het doel geweest van deze legalisatie."

In de zomer van 2022 werden de regels opnieuw aangescherpt. Vanaf 30 juli mochten rolmodellen niet meer figureren in gokreclames. "We hebben gezien dat reclames met rolmodellen een aanzuigend effect kunnen hebben om te beginnen met gokken of langer door te spelen dan verantwoord is. Om kwetsbare groepen en vooral jongeren te beschermen, heb ik een verbod ingesteld op de inzet van rolmodellen", zei minister Weerwind destijds.

BetCity, het online casino dat sinds de legalisering van de onlinegokmarkt meteen een vergunning kreeg, verving de BN’ers Wesley Sneijder, Sjaak Swart en Andy van der Meijde. Voor hen in de plaats kwamen de 'onbekende Nederlanders' Lesly, Japie en Randy. De reclame werd bijna volledig nagemaakt.

Wesley Sneijder

Uit het onderzoek van Pointer blijkt dat één van de grootste sporttipsterplatformen van Nederland, Analyse Master (30.000 leden op Telegram), wél bekende Nederlanders inzet om promotie te maken voor hun platform. In totaal maakten deze influencers in ieder geval 34 keer een promotiebericht op social media, waaronder op Instagram, TikTok en Snapchat.

Een van de influencers die reclame maakt voor het sporttipsterplatform Analyse Master is voormalig voetballer Wesley Sneijder. Eerder was Sneijder ook te zien in reclames van gokbedrijven TOTO en BetCity. Sinds het reclameverbod op gokpromoties is hij niet meer te zien in hun tv-commercials en billboards. In een reactie laat de oud-international weten dat hij niet betaald wordt door Analyse Master. "Ik heb wat dingetjes ervoor gedaan, maar ik ben geen financier en ik heb er niets aan verdiend."

Niet alleen via rolmodellen proberen sporttipsterplatformen jongeren aan te spreken. Ook het taalgebruik wordt op hen toegespitst. Zo praten de platformen liever niet over gokken, maar spreken ze over 'geld verdienen' of 'investeren'.

Voor sommige platformen is het Telegramkanaal slechts een voorportaal. Zo hebben Analyse Master en Betman Begins een mobiele app ontwikkeld. In die app heb je een eigen chat-kanaal en een agenda met aankomende sportwedstrijden. Beide aanbieders van sporttips hebben ook een aparte pagina in de app waarin legale kansspelaanbieders uit Nederland advertenties plaatsen. Via die advertenties kunnen consumenten bonussen krijgen, wanneer ze op de advertentie klikken en zich aanmelden bij het desbetreffende casino. Zo biedt Circus een welkomstkorting aan van maximaal 250 euro. Soortgelijke advertenties worden aangeboden door onder andere Bet MGM, Leo Vegas en TOTO.

Illegale casino's

Niet alleen legale kansspelaanbieders proberen nieuwe consumenten aan zich te binden via sporttipsterplatformen, ook illegale casino’s lokken potentiële klanten naar hun casino’s. In 4 van de 55 Telegramgroepen (niet bij de eerdergenoemde Analyse Masters en Betman Begins) vonden we advertenties van de online casino’s FCMOON en Cbet. Deze kansspelaanbieders hebben in Nederland geen vergunning en zijn daarom illegaal.

In een reactie schrijft de eigenaar van een Telegramkanaal dat advertenties plaatst voor Cbet dat hij is benaderd door een affiliate manager van Cbet: "We zijn ons ervan bewust dat deze kansspelaanbieder geen vergunning heeft. Ik word betaald op commissie. Het gaat om een percentage per storting of geplaatste weddenschap." Verder laat de eigenaar weten: "Ik vermeld altijd dat het belangrijk is om bankroll management te hanteren om zo grote verliezen te voorkomen en het toch leuk én winstgevend kan zijn."

Pointer legde de onderzoeksresultaten voor aan 11 hulporganisaties. Zij laten weten dat deze wildgroei van sporttipsterplatformen zeer zorgelijk is. Zo zegt AGOG (Anonieme Gokkers en Omgeving Gokkers): "We zijn geschrokken van de uitkomsten van het onderzoek en ook verbijsterd over het gemak waarmee bekende influencers hun bekendheid inzetten voor deze dubieuze gokpraktijken." SolutionS Verslavingszorg stelt: "Helaas is het nog steeds niet geaccepteerd of duidelijk dat je aan gokken verslaafd kunt raken. Net zoals aan alcohol of cocaïne. Als dat door influencers gepromoot zou worden zou het land te klein zijn."

De Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF) voegen daaraan toe: "De rol die deze tipsterplatformen spelen bij het aanzetten van jongeren tot online gokken vinden wij onverantwoord, onwenselijk en onethisch."

Meerdere hulporganisaties willen dat de Kansspelautoriteit ingrijpt. Zo laat Tony van Rooij van het Trimbos-Instituut weten: "Dit fenomeen verdient wat ons betreft de aandacht van partijen die zich richten op consumentenbescherming, gokken en andere specialisten in toezicht en handhaving."

Toezichthouder

De Kansspelautoriteit laat weten dat er een onderzoek wordt ingesteld naar deze kanalen en geeft daarmee gehoor aan de oproep van de hulporganisaties. "Dat er op sociale media kanalen zijn die sportweddenschappen onder jongvolwassenen promoten, is een zorgelijke ontwikkeling. Jongvolwassenen zijn een kwetsbare doelgroep die vatbaar is voor een kansspelverslaving. De Ksa gaat kijken naar de in het onderzoek genoemde reclame voor zowel illegale als legale aanbieders en kan sanctionerend optreden wanneer blijkt dat er sprake is van een overtreding. Ook als er formeel geen sprake is van een overtreding, zal de Ksa niet schromen om deze partijen aan te spreken op dit zeer ongewenste gedrag."

Over de rol van influencers in de promotie van deze kanalen zegt de Ksa: "Kansspelaanbieders op de Nederlandse markt mogen voor online kansspelen geen rolmodellen inzetten. Hoe deze platformen zich tot de aanbieders en dit verbod verhouden, is op basis van de nu beschikbare informatie niet vast te stellen. Dit moet blijken uit onderzoek. Maar overduidelijk is dat het een zeer ongewenste ontwikkeling is."

Ondanks herhaaldelijke pogingen reageerde Analyse Master niet op onze vragen. Influencers Defano Holwijn en KA (artiestennaam van Ayoub Chemlali) reageerden ook niet op onze vragen. Sneijder stelt dat hij niemand aanzet tot gokken "Dat moet iedereen voor zichzelf invullen. Ik zet niemand aan. Wij staan aan de kant van degene die willen gokken. Om hen te helpen." Dat veel jonge mensen een verslaving ontwikkelen vindt Sneijder verschrikkelijk. "Ik heb dat in mijn omgeving ook wel eens meegemaakt. Dat is niet ok."

Pointer heeft de bevindingen voorgelegd aan meerdere hulporganisaties. Het gaat om Verslavingskunde Nederland, Trimbos Instituut, Nationaal Rapporteur Verslavingen, Nederlandse GGZ, Consumentenbond, AGOG, Solutions Verslavingszorg, SGF en Loket Kansspel. De volledige reacties vind je hier.

*Deze naam is gefingeerd. De echte naam is bekend bij de redactie.

Bekijk hieronder de uitzending van Pointer Checkt: