Geweld tegen hulpverleners is een hot issue nu door de corona-maatregelen mensen steeds meer beperkt worden in hun vrijheid. Dreigen met ‘Ik wacht je op’, uitschelden en in het gezicht hoesten, het is aan de orde van de dag. Het overkomt verpleegkundigen maar ook boa’s, de buitengewoon opsporingsambtenaren die de corona regels moeten handhaven, met regelmaat, nu de spanning in de samenleving weer oploopt.
Caroline Koetsenruijter is gespecialiseerd in agressie- en conflictbeheersing en wordt door bedrijven en instanties ingeschakeld om te helpen agressief gedrag aan te pakken. “Natuurlijk, het is begrijpelijk dat mensen in een moeilijke situatie zoals bijvoorbeeld in het ziekenhuis hun emoties niet altijd onder controle hebben. Maar dreigen, schelden en zelfs fysiek geweld naar zorgpersoneel is natuurlijk onacceptabel. En dit moeten we als maatschappij ook niet accepteren en daar zie ik een probleem: waar blijft dat heldere signaal dat je als agressor er niet mee weg komt?“
Nederland Europees koploper agressief gedrag
De cijfers liegen er niet om. Geweld tegen mensen in functie is in Nederland een groot probleem. Meer dan 2 miljoen werknemers hebben last van ongewenst gedrag als intimidatie en lichamelijk geweld door klanten, leerlingen, passagiers en patiënten. Ons land is zelfs Europees koploper als het gaat om hoe vaak werknemers worden geconfronteerd met ongewenst gedrag. Eén op de vijf Nederlandse werknemers in een hulpverlenende functie zegt te maken te hebben met verschillende vormen van agressie en geweld. Zet dit af tegen één op de tien in andere Europese landen en het is duidelijk dat we in ons land een ernstig gedragsprobleem hebben.
Volgens conflictexpert Koetsenruijter zijn er een aantal oorzaken aan te wijzen, maar een belangrijke factor is vooral dat er niet consequent wordt gehandeld. “Wat ik zie is dat bijvoorbeeld veel bedrijven hun agressiebeleid niet op orde hebben. Je moet zwart op wit geregeld hebben wanneer je wíl dat er bijvoorbeeld aangifte wordt gedaan. En ook hóe er bij welk soort gedrag wordt gehandeld. Het moet niet van een medewerker afhangen of er wel of niet aangifte wordt gedaan.” Koetsenruijter vindt dat agressief gedrag nooit door de vingers moet worden gezien.
“Gebrek aan lik op stuk beleid”
“Het probleem is dat er nu vaak ook geen melding wordt gedaan, omdat bijvoorbeeld verpleegkundigen heel goed begrijpen waarom iemand uit frustratie uit z’n plaat gaat als vader of moeder met corona wordt overgeplaatst naar een ander ziekenhuis. En in het geval van agressie op straat tegen een boa (buitengewoon opsporingsambtenaar, red.) wordt vaak gedacht ‘het hoort bij mijn functie’. Maar ik wil met klem zeggen dat dit er dus absoluut níet bij hoort.” Als werkgever moet je je personeel volgens Koetsenruijter beschermen door een duidelijk en consequent agressieprotocol te hebben en je daar ook aan te houden.
“Te vaak is er een gebrek aan lik op stuk beleid waardoor een dader ermee wegkomt.”
Supersnelrecht inzetten
Terwijl er juridisch veel mogelijk is. Justitie kán bijvoorbeeld bij geweld tegen hulpverleners snelrecht of zelfs supersnelrecht toepassen. Waardoor iemand binnen een paar dagen berecht wordt. Ook is er de mogelijkheid om als bedrijf namens de werknemer aangifte te doen met een schriftelijke volmacht. Waardoor de werknemer zo lang als mogelijk buiten schot blijft en de aangiftebereidheid groter is. “Maar probeer maar eens de cijfers te vinden over hoe vaak snelrecht wordt ingezet op dit soort zaken. Of hoe vaak aangiftes van hulpverleners tot vervolging leiden? Hoeveel prioriteit geeft het Openbaar Ministerie aan deze zaken? Het wordt niet goed geregistreerd waardoor overzicht ontbreekt.”
Hulpverleners die aangifte doen hebben soms het gevoel dat het weinig zin heeft omdat hun zaak onderop de stapel belandt bij politie en justitie. Of ze vinden dat de daders te soft bestraft worden. Zoals Joeri Sterringa, de politieman waar we onlangs een verhaal over publiceerden. Hij werd zwaar mishandeld in een winkel en knock-out achtergelaten op de tramrails, de dader kwam weg met een taakstraf.
“Waar is onze afschrikkende werking? Dat daders er niet mee weg komen?”
Aan de justitiële kant kan er hard gestraft worden. Er is een wet in de maak waar in geval van geweld tegen een hulpverlener geen taakstraf meer gegeven mag worden, maar verplicht een celstraf. En nu al kan een rechter bij zaken waar een hulpverlener bij betrokken is, een strafverzwaring opleggen van 33 tot 100% meer. Alle mogelijkheden zijn er dus ook juridisch om het probleem uit te bannen. Maar hoe kan het dan dat het geweld én de agressie naar hulpverleners nog steeds toeneemt? Conflictexpert Koetsenruijter vraagt het zich ook af. “Waar is onze afschrikkende werking? Dat daders er niet mee wegkomen. We moet het aanpakken om te voorkomen dat dit soort incidenten juist in deze tijd niet skyhigh gaan.”
