Een man en vrouw kijken recht in de camera. Ze zijn gehuld in een blauw-oranje-wit-wielertenue. Ze poseren voor de deuren van een sportwinkel. Op de gevel van de zaak prijkt met glanzende letters Sportzaak Utrecht. Op het eerste gezicht zou je kunnen denken dat deze foto ergens in Utrecht is genomen. Maar schijn bedriegt. De personen op de foto bestaan niet. En dat niet alleen: ook de fysieke winkel, met de naam Sportzaak Utrecht, bestaat niet. Dit is het werk van een dropshipper.

Eerder onderzocht Pointer hoe dropshippers consumenten proberen te misleiden met nepjuwelen. Wie dacht vergulde gouden oorbellen te kopen bij het Paleis van Juwelen, werd opgescheept met plastic oorbellen van Ali Express. "Oplichters", stelden gedupeerden op reviewsite Trustpilot. Jurian van Groenendaal, media-advocaat van Van Kaam Advocaten, liet in de televisie-uitzending weten dat Paleis van Juwelen een voorbeeld was van een bedrijf dat niet voldoet aan de wettelijke regels. "Als dit zo misleidend is opgezet om iets te verkopen en er eigenlijk niet geleverd wordt, dan lijkt dat ook op oplichting en dat is gewoon strafbaar", aldus de advocaat.

Dit onderzoek begint met een advertentie van Sportzaak Utrecht die voorbijkomt op Instagram. Volgens het bericht gaat de sportwinkel sluiten. "Let op: de meeste kortingen zijn al verlopen. Wees er snel bij," valt er te lezen. Op de bijbehorende webshop zijn inderdaad flinke kortingen te vinden. Voor een wielerset van Rapha (shirt en broek) betaal je slechts 40,95 euro. Normaal gesproken betaal je voor een wielerbroek van Rapha minimaal 125 euro. Dat is dan nog zonder shirt.

De aanbieding lijkt te mooi om waar te zijn en dat is ook zo. Want er vallen een aantal dingen op: wie goed kijkt naar het shirt op de website van Sportzaak Utrecht, ziet dat dit een namaakshirt is. Het logo op de borst lijkt weliswaar op het originele Rapha-logo, maar is niet identiek.

Uit een reverse image zoekopdracht blijkt dat deze namaak wielerset van Rapha verkrijgbaar is op Ali Express. Daar betaal je voor hetzelfde product slechts twintig euro. Maar ook andere kleding van Sportzaak Utrecht is voor minder geld te vinden op Ali Express. Komt de kleding van Sportzaak Utrecht dan rechtstreeks uit China?

Ja, stellen mensen die wij spreken.

"Ik had nog wat fietskleding nodig en zag op social media een faillissementsaanbieding. Een paar weken later arriveerde een pakket, overduidelijk afkomstig uit China", zegt Tjarco. Toen hij de wielerkleding eenmaal binnenkreeg, merkte hij op dat de kwaliteit slecht was en dat het om namaakkleding ging. "Uiteindelijk kreeg ik een Chinees retouradres, waarvoor ik zelf de retourkosten moest betalen. Ik vermoed dat als ik dat doe, ik er niets meer van hoor en mezelf nog meer op kosten ga jagen."

Tjarco is niet de enige. Ook andere mensen die we spraken hebben kleding uit China ontvangen. Recensies op de reviewwebsite Trustpilot beamen dat. Zo zegt iemand: "Oplichting! Besteld nadat ik een advertentie met ‘actie tot vanavond 23:59’ zag. Dit was 3 weken geleden en diezelfde actie staat nog steeds op hun website. De kleding is nep en van slechte kwaliteit. Bovendien kreeg ik gelijk na bestelling al een verzendbevestiging uit China, terwijl er geadverteerd wordt met de inventaris van een 'bedrijf' in Utrecht."

Op Trustpilot staan in totaal 44 reviews. Twee personen hebben een 5-sterren recensie achtergelaten. Volgens één van hen is dit geen oplichting. "Ik heb hier besteld en dit is geen scam, je krijgt gewoon je pakketje en het zit ook gewoon goed. Ik ben tevreden." Opvallend is dat het overgrote deel juist een hele andere kant laat zien en het bedrijf slechts 1 ster geeft.

Maar wie op de site van de dropshipper zelf kijkt, krijgt een veel positiever beeld van Sportzaak Utrecht, zo blijkt uit de waarschuwing die Trustpilot heeft geplaatst. Volgens Trustpilot geeft dit bedrijf "Trustpilot-content weer op een misleidende manier." Oftewel: Sportzaak Utrecht publiceert neprecensies op haar website. Op de homepage is te zien dat de sportwinkel 4,8 sterren krijgt. Deze score is gebaseerd op 1153+ reviews, aldus de site. Maar deze reviews zijn niet terug te vinden op de site van Trustpilot zelf en zijn dus nep.

We begonnen dit verhaal met een foto van een echtpaar. Het is een beeld gegenereerd door Artificiële Intelligentie (AI). Dat kun je zien door goed naar de afbeelding te kijken. Zo maakt de software vooral fouten bij het genereren van de fietsen, die links van het echtpaar staan. Ook de handen van het echtpaar zijn vervormd. Handen zijn onderdelen waar AI vaak moeite mee heeft.

Op de website van Sportzaak Utrecht zijn nog meer foto’s te vinden die zijn gemaakt met AI. Op een andere afbeelding is te zien hoe een vrouw, gekleed in een fietstenue, poseert in een winkel. Op de achtergrond hangt een groot bord met de naam van de winkel. Het moet de indruk wekken dat deze winkel echt bestaat. Onderaan de pagina staan zelfs openingstijden. Maar nergens is een adres te bekennen. De fysieke winkel bestaat dus niet.

Door middel van gefabriceerde beelden, neprecensies en -advertentieteksten waarin wordt gesteld dat de fysieke winkel na 20 jaar gaat sluiten, worden potentiële consumenten misleid. Als je dan toch iets hebt besteld, blijkt het lastig om een order te annuleren. Dat laat een voormalig klant aan ons weten, nadat hij direct na het plaatsen van een bestelling doorhad dat het om kleding uit China ging.

Eerder concludeerde de Consumentenbond na onderzoek dat veel dropshipwinkels niet aan de wettelijke regels voldoen. Eén van de punten waar in het onderzoek aan gerefereerd wordt, is het ontbreken van telefoonnummers, retouradressen of bestaande kvk-nummers. Publicatie daarvan is verplicht, maar het overgrote deel deed dit niet. Ook Sportzaak Utrecht laat dit na. Op de pagina ‘Algemene voorwaarden’ staat onder het kopje ‘identiteit van de ondernemer’ dat je het kvk-nummer alleen op aanvraag kunt krijgen. Een telefoonnummer of een retouradres is hier niet te vinden. Verdere aanwijzingen voor een naam van een persoon of bedrijf zijn onvindbaar.

Via facturen van gedupeerde klanten, die we voor dit onderzoek spraken, komen we aan een bedrijfsnaam. Via de Kamer van Koophandel komen we uiteindelijk bij de ondernemer uit. Hij laat in een uitgebreide reactie het volgende weten: "Bij de start van mijn webshop heb ik me laten inspireren door de aanpak van andere dropshipping-webshops. Omdat deze werkwijze effectief leek, heb ik dit grotendeels overgenomen. Ik realiseer me nu dat sommige aspecten van deze aanpak, zoals de presentatie van de winkel, onbedoeld een misleidende indruk kunnen geven. Ik ben bezig om deze elementen te herzien en eventuele misleidende informatie weg te halen of te vervangen mocht ik ooit weer een webshop starten."

Daarnaast laat de ondernemer weten dat hij niet op de hoogte was van de wettelijke verplichtingen die gelden voor online webwinkels. Over de neprecensies zegt hij: "De reviews op de website zijn gekopieerd en geplakt van andere bronnen, zonder dat ik goed heb nagedacht over de impact hiervan op de klant. Ik realiseer me dat dit een onjuiste en misleidende indruk kan geven."