Nederland telt maar liefst 4,4 miljoen mantelzorgers. Ook mijn moeder is er daar één van. Sinds mijn oma 2 jaar geleden plotseling overleed, zorgt zij dag in dag uit voor mijn 87-jarige opa: haar vader. Al kijkend naar mijn moeder vraag ik mij af: wordt de druk op de mantelzorger niet te groot?
Drie op de tien mantelzorgers geeft aan (te) zwaar belast te zijn, zo blijkt afgelopen week uit onderzoek van EenVandaag en MantelzorgNL. Als ik aan mijn moeder vraag wat het geven van mantelzorg zo zwaar maakt, antwoordt ze dat het niet te maken heeft met praktische hulp. ‘Het zijn niet eens de dagelijkse dingen, zoals samen eten, boodschappen doen of hulp bij hand- en spandiensten. Maar vooral het gevoel dat je altijd bereikbaar moet zijn, maakt mantelzorg zwaar. En natuurlijk de zorgen die daarbij komen kijken. Wat als er iets gebeurt?’
Toch gaat er ook geen dag voorbij zonder zorgtaken. Met een broer op 300 kilometer afstand komt alle hulp op haar neer. Ze doet zijn was, maakt het huis schoon, controleert de medicijnen, kookt zijn maaltijden, doet de administratie, brengt hem naar het ziekenhuis enzovoort. En dat naast een vierdaagse baan en – niet te vergeten – haar eigen leven. Is dit allemaal nog te combineren? En vragen we niet teveel van mantelzorgers?
‘Mensen leven een soort dubbelleven’
Volgens Gerben Jansen, vakgroepvoorzitter bij beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden en zelf werkzaam als dementieverpleegkundige, is dit allemaal het gevolg van de zogeheten ‘participatiesamenleving’. Dat betekent dat we minder bij de overheid aan kunnen kloppen voor hulp en meer een beroep moeten doen op ons eigen netwerk. Zo moeten we ook steeds meer zelf voor onze naasten zorgen. Ondertussen worden we steeds ouder, werken we alsmaar langer door en blijven we met zijn allen – al dan niet noodgedwongen – langer thuis. ‘Er wordt veel te veel verwacht van mantelzorgers. Ik zie mensen continu verdwalen in het doolhof van regeltjes, formulieren en instanties die niet goed op elkaar aansluiten.’
In zijn werk ziet hij mantelzorgers dagelijks bezwijken onder de druk. ‘Mensen leven eigenlijk een soort dubbelleven. Mantelzorg is zo’n rekbaar begrip geworden, maar dat kan op een gegeven moment gewoon niet meer. De rek is eruit. Als alle mantelzorgers een dag zouden staken, dan ligt heel Nederland plat.’
Ook Josien van Eijk, communicatieadviseur bij MantelzorgNL, ziet dat mantelzorgers vaak in moeilijkheden raken. ‘Heel veel mensen hebben het gevoel dat het allemaal wel lukt. Maar mantelzorg wordt sluipenderwijs een steeds groter onderdeel van je leven. Als je niet op tijd hulp inschakelt, dan is de kans heel groot dat je zelf overbelast raakt.’
