Kleijn maakt met veel plezier de balans voor ons op. Zelf bezocht hij de Floriade van 1972. Zijn moeder en een vriendin namen hem samen met vier andere kinderen mee naar het tuinbouwevenement. “Toen ik klein was, keek ik niet naar al die planten en bomen. Maar juist daarom is het leuk om nu terug te keren. Want nu, na bijna vijftig jaar, valt het pas op dat het park echt heel mooi is geworden.” We spreken met Kleijn voor ons onderzoek Presitigieuze miljoenenprojecten.

Botanische tuin

“Ik moest iemand wel eens uitleggen wat bijzonder is aan Amsterdam. Toen zei ik: ‘Je moet eens kijken naar het natuurbeheer’. Het is niet zo groen in de stad, maar wat er is, is super goed onderhouden en er is echt heel veel aandacht voor”, zegt Kleijn. Het Amstelpark is daar een goed voorbeeld van.

Het Amstelpark ligt net over de grens van de Zuidas, naast de RAI. Wie het park binnenloopt ziet een uitgestrekt grasveld met daarachter hoge bomen die zo dicht op elkaar geplant zijn dat het net een bosrand lijkt. Op het eerste gezicht is het gewoon een fraai stadspark, maar als je goed naar het pad voor het grasveld kijkt, zie je een soort tramrails liggen. In de zomer rijdt over dit spoor een treintje rondom het park. Dit is volgens Kleijn een van de overblijfselen van de Floriade.

Het doet op sommige plekken denken aan een botanische tuin. Bij de ingang zien we bijvoorbeeld het Rosarium. Daar zie je allerlei rozen in verschillende groottes, vormen en kleuren. Volgens Kleijn “wandelt de bezoeker door tuinen die zo sterk verschillen dat het voelt alsof je door meerdere klimaatzones loopt.” Soms zie je alleen maar naaldbomen. Wat verderop staat een kleine Japanse tuin, waar exotische bomen worden afgewisseld door Aziatische standbeelden.

Wat bleef er over van eerdere Floriades?

• 1960 De eerste Floriade vond plaats in Rotterdam. Na het evenement bleven verschillende sierlijke tuinen bestaan. Het meest beroemde overblijfsel van het evenement is de Euromast. De uitkijktoren gaf de bezoekers overzicht over het hele terrein.
  
• 1972 Niet alleen het Amstelpark was het toneel van de tweede Floriade. Een deel van het evenement werd in het Beatrixpark georganiseerd. In dat park bleven verschillende bijzondere tuinen zoals de Artsenijhof over. Dit is een medicinale kruidentuin.
  
• 1982 De derde Floriade werd wederom in Amsterdam georganiseerd. De stad hield aan deze editie het Gaasperpark over. Vrijwel alle exposities, kunst en attracties zijn na deze editie verwijderd. Vandaag de dag is het Gaasperpark een gewoon stadspark met een bijzondere layout. Het park wordt getypeerd door kronkelpaadjes en dichte bosachtige begroeiing.

Stadsbewoners

Kleijn loopt met zijn handen achter zijn rug over de wandelpaden. Enthousiast vertelt hij over het park. “Over de opbouw van het voormalige Floriadeterrein lijkt goed nagedacht.” Vanuit de hoofdpaden vertakken verschillende smalle kronkelpaden die door totaal verschillende tuinen lopen. Dit maakt het park een spannende plek voor stadsbewoners die in saaie lange straten wonen.”

Niet alleen de opbouw van het park is met de stadsbewoner in het hoofd ontworpen. Kleijn wijst naar een omheind grasveld. “Daar zie je een koeienuitzichtweide. Het idee daarachter is dat stadskinderen niet genoeg in contact stonden met het platteland. Kinderen konden daar zien hoe koeien gemolken werden, zonder dat ze daarvoor de stad uit hoefden.” Het veld is nu leeg. Of de koeien er in de zomer wel nog staan weet Kleijn niet.

Bijzonder indrukwekkend is volgens Kleijn de Rhododendronvallei. Onder een pergola kijk je uit op een lager liggend bos waar in de zomer ongeveer achtduizend struiken in bloei staan. “Daar heb je wel 139 verschillende soorten Rhododendrons,” zegt Kleijn. “Waar zie je dat nou?”

• 1992 Zoetermer had net iets andere plannen voor het gebied waar de Floriade werd georganiseerd. Op het terrein van deze vierde editie werd de woonwijk Rokkeveen gebouwd. Verschillende elementen van de Floriade zijn in de wijk terug te vinden. Zo vind je er verschillende kunstwerken, parken en plantsoenen die aan de tuinbouwexpositie herinneren.
  
• 2002 Haarlemmermeer koos ervoor haar Floriade op een bestaand natuurgebied te organiseren, namelijk in het Haarlemmermeerse bos. Aangrenzend aan dit gebied is een nieuw groengebied aangelegd, namelijk de Groene Weelde. Het meest springt het uitzichtpunt Big Spotters Hill in het oog. Vanaf deze piramide op een kunstmatig eiland is het voormalige Floriadeterrein te overzien.
  
• 2012 Na de zesde editie in Venlo werd het terrein van de Floriade omgebouwd tot een groen bedrijventerrein. Daar bevinden zich onder meer bedrijven die gericht zijn op een duurzame en groene voedselvoorziening. Volgens de regionale omroep L1 bleef jaren na de expositie nog veel kantoorruimte leeg staan.

Succes

In ons dossier Prestigieuze miljoenenprojecten onderzoeken we de aankomende Floriade in Almere. Het evenement is inmiddels berucht. Er is veel kritiek op de organisatie. Verwacht wordt dat de kosten flink op zullen lopen. Eerder in ons onderzoek Prestigieuze miljoenenprojecten legde Wouter Jan Verheul uit dat de impact van grote evenementen vooral afhankelijk is van wat er daarna met het terrein gebeurt. Dit geldt ook voor de Floriade. Het terrein krijgt na het evenement altijd een nieuwe bestemming.

Amsterdam hield dus een mooi park aan de Floriade over. Dit maakt het evenement wat Kleijn betreft al geslaagd, maar ook het evenement zelf was in die tijd een succes. De historicus snapt wel waarom de oudere edities succesvoller waren dan latere. Ten tijde van de eerste Floriades werd er nog niet zo veel vermaak aangeboden. Ook waren mensen veel minder mobiel, logistiek gezien hoefde er minder te worden geregeld. “Ze gingen wel naar de lokale bioscoop of naar de kroeg, maar dat mensen uit het hele land voor een evenement naar Amsterdam kwamen gebeurde eigenlijk niet. Dat is vandaag de dag wel anders, nu kan iedereen zo drie dagen naar Lowlands.”

Kleijn kan zich goed voorstellen dat er in 1972 miljoenen mensen op het evenement afkwamen. Er was echt van alles te zien. “Het evenement voelde toen enorm indrukwekkend.” Niet alleen de groene exposities, maar ook bijvoorbeeld een kleine dierentuin trok publiek. Daarvan is een hok met kangoeroes overgebleven. “Ook leuk waren de nieuwigheidjes,” zegt de historicus met een glimlach op zijn gezicht. “Er stond toen een reuzenrad en een kabelbaan die van de ingang van de Floriade naar de evenementenhal van de RAI liep. Dat waren attracties die je in die tijd niet vaak zag.” De expositie voelde als een grote stap voorwaarts. “Het had echt wel iets van een nieuwe tijd.”